Giáo án Hóa học 11 bài 4: Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

Hoạt động 1:

Bạn đang đọc: Giáo án Hóa học 11 bài 4: Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

– GV làm thí nghiệm :
+ Nhỏ dd Na2SO4 vào cốc đựng dd BaCl2 .
+ Hs quan sát, nhận xét hiện tượng kỳ lạ
GV cho hs viết phương trình phản ứng
GV quan tâm hs về tính tan của các chấtàYêu cầu hs viết phương trình ion
– GV hướng dẫn HS viết phương trình ion rút gọn của phản ứng .
Bản chất của phản ứng ?
– Gv Kết luận :
– Gv : Tương tự cho dd CuSO4 pứ với dd NaOH .
– Yêu cầu hs viết pt phân tử, ion vừa đủ, ion rút gọn .
– Rút ra thực chất của phản ứng đó .
Hs : 2N aOH + CuSO4 → Cu ( OH ) 2 + Na2SO4 .
2N a + + 2OH – + Cu2 + + SO42 – → Cu ( OH ) 2 + 2N a + + SO42 –
Cu2 + + 2OH – → Cu ( OH ) 2 ↓

Hoạt động 2:

– Gv : Làm TN : dung dịch NaOH ( có phenolphtalein ) phản ứng với dd HCl .
– Gv : Yêu cầu hs quan sát hiện tượng kỳ lạ ?
+ Viết pt phân tử, pt ion khá đầy đủ, pt ion rút gọn giữa 2 dd NaOH và dd HCl .
– Gv gợi ý : Chuyển các chất dễ tan, chất điện li mạnh thành ion, giữ nguyên chất điện li yếu là H2O .
Hs : NaOH + HCl → NaCl + H2O
Na + + OH – + H + + Cl – → Na + + Cl – + H2O
H + + OH – → H2O
– Gv Kết luận : Bản chất vủa phản ứng do ion H + và ion OH – tích hợp với nhau tạo H2O .
– Gv : Tương tự cho dd Mg ( OH ) 2 ( r ) pứ với dd HCl .
+ Yêu cầu hs viết pt phân tử, ion rất đầy đủ, ion rút gọn .
+ Rút ra thực chất của pứ đó .
Hs : Mg ( OH ) 2 ( r ) + 2HC l → MgCl2 + 2H2 O
Mg ( OH ) 2 ( r ) + 2H + + 2C l – → Mg2 + + 2C l – + 2 H2O
Mg ( OH ) 2 ( r ) + 2H + → Mg 2 + + 2H2 O
– Gv Tóm lại :

Hoạt động 3:

– Gv trình diễn thí nghiệm SGK cho dd HCl vào phản ứng dd CH3COONa, cho biết loại sản phẩm
Yêu cầu hs viết phương trình phân tử dựa vào đặc thù các chất tham gia phản ứng
Hs : HCl + CH3COONa → CH3COOH + NaCl .
– Gv : Dùng phụ lục “ tính tan của 1 số chất trong nước. Hãy viết pt ion khá đầy đủ .
– Gv Kết luận : Trong dd các ion H + sẽ tích hợp với các ion CH3COO – tạo thành chất điện li yếu là CH3COOH .

Hoạt động 4:

– Gv : Làm TN cho dd HCl vào pứ với dd Na2CO3 .
Gv : Yêu cầu hs quan sát, ghi hiện tượng kỳ lạ :
+ Viết pt phân tử, pt ion vừa đủ, pt ion rút gọn của dd HCl và Na2CO3 .
+ Rút ra thực chất của pứ .
– Gv Kết luận : Phản ứng giữa muối cacbonat và dd axít rất dễ xảy ra vì vừa tạo chất điện li yếu là H2O vừa tạo chất khí CO2 .
– Gv : Cho vd tương tự như cho hs tự làm, cho CaCO3 ( r ) phản ứng với dd HCl .
– Gv : Lưu ý cho hs : các muối cacbonat ít tan trong nước nhưng tan thuận tiện trong các dd axít .
Hs : CaCO3 + 2 HCl → CaCl2 + H2O + CO2

Hoạt động 5:

– GV : Yêu cầu học viên nêu các kết luân về :
+ Bản chất phản ứng xảy ra trong dd các chất điện li ?
+ Để phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li xảy ra thì cần có những điều kiện kèm theo nào ?

I. ĐIỀU KIỆN XẢY RA PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI:

1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa:

*  Thí nghiệm:

– Nhỏ dd Na2SO4 vào cốc đựng dd BaCl2 → có kết tủa trắng .

* Phương trình dạng phân tử:

Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2N aCl
Trắng

* Phương trình ion đầy đủ:

2N a + + SO42 – + Ba2 + + 2C l – → BaSO4 + 2N a + + 2C l –

* Phương trình ion rút gọn:

    Ba2+ + SO42- → BaSO4 ↓

→ Phương trình ion rút gọn thực ra là phản ứng giữa ion Ba 2 + và SO4 2 – tạo kết tủa BaSO4 .

2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu:

a. Phản ứng tạo thành nước:

* TN : Dung dịch NaOH phản ứng với dung dịch HCl → H2O .
Pt phân tử :
NaOH + HCl → H2O + NaCl
Pt ion khá đầy đủ :
Na + + OH – + H + + Cl – → H2O + Na + + Cl –
Phương trình ion rút gọn :
H + + OH – → H2O

→ Phản ứng giữa dd axít và hiđroxít có tính bazơ rất dễ xảy ra vì tạo thành chất điện li rất yếu là H2O

b. Phản ứng tạo thành axít yếu:

* TN : Cho dd HCl vào phản ứng dung dịch CH3COONa .
– Phương trình phân tử :
HCl + CH3COONa → CH3COOH + NaCl
– Phương trình ion không thiếu :
H + + Cl-+CH3COO-+Na + → CH3COOH + Na + + Cl –
– Phương trình ion thu gọn :
H + + CH3COO – → CH3COOH .

3. Phản ứng tạo thành chất khí:

* TN : cho dd HCl vào dd Na2CO3 → khí thoát ra .
– Phương trình phân tử :
2HC l + Na2CO3 → 2N aCl + CO2 + H2O
– Phương trình ion rất đầy đủ :
2H + + 2C l – + 2N a + + CO32 – → 2N a + + 2C l – + CO2 + H2O
– Phương trình ion thu gọn :
2H + + CO32 – → CO2 + H2O .

II. KẾT LUẬN:

– Phản ứng xảy ra trong dd các chất điện li là phản ứng giữa các ion

– Để phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau:

+ Chất kết tủa
+ Chất điện li yếu

+ Chất khí