Chuyện về chiếc bàn ủi con gà

30/03/2023 - Dịch Vụ Bách Khoa - 48

Bàn ủi con gà nguồn gốc sản xuất ở Pháp cách đây hơn 200 năm. Vào khoảng chừng năm 1930, chiếc bàn ủi con gà được lần tiên phong Open ở Nước Ta là chiếc đúc bằng sắt kẽm kim loại tại Huế có hình tượng và mẫu mã giống nguyên mẫu ở Pháp. Gọi là bàn ủi con gà vì ở trên đầu nắp bàn ủi của nó có gắn hình con gà để làm chốt khóa mở ra hoặc đóng lại. Đặc biệt “ con gà ” này sản xuất bằng loại đồng lạnh để không hấp nhiệt từ than nóng ở bên trong, để khi cầm vào đầu con gà để mở hoặc đóng nắp, người dùng sẽ không bị bỏng tay.

Cô Võ Thị Út, ngụ ở xã Nhựt Chánh, huyện Bến Lức, tỉnh Long An, khi được hỏi về chiếc bàn ủi con gà cô vẫn nhớ như in chiếc bàn ủi với bao ký ức ùa về. Cô Út huyên thuyên kể về chiếc bàn ủi con gà ngày xưa: “Bàn ủi đó so với bàn ủi điện bây giờ thì nó nặng hơn. Bàn ủi điện mình gắn điện chút xíu là ủi được liền. Còn ngày xưa bàn ủi con gà phải đốt than rồi để vô cho nó nóng.

Bạn đang đọc: Chuyện về chiếc bàn ủi con gà

Than bằng miển dùa hay than nào có chắc đó. Có than nó cháy hết khòi rồi mình mới để vô bàn ủi con gà. Để vô bàn ủi mình phải đợi cho nó nóng. Rồi sau đó thử vô cái mền hay miếng lá chuối cho độ nóng nó bớt nóng rồi sau đó mới chà lại vô mền rồi mới thử vô đồ “. Bàn ủi con gà sử dụng nhiệt từ than nóng đỏ được bỏ vào phía bên trong, nếu trong quy trình ủi bớt nóng thì mở nắp và liên tục bỏ than vào, và chốt hình con gà trước mũi bàn ủi là dùng để mở và đóng mỗi khi muốn bỏ than vào, lấy than ra. Vì vậy, chỉ cần ai đó hấp tấp vội vàng quên gài khóa con gà cẩn trọng thì khi đưa lên ủi, than sẽ rớt ra ngoài làm hư đồ hoặc phỏng than. Bàn ủi con gà rất lâu rồi được làm từ nhiều vật liệu khác nhau như đồng, gang hay sắt. Đến thập niên 1980, bàn ủi con gà đã được sản xuất tại Nước Ta, làm bằng gang rồi xi bên ngoài lớp sơn màu đồng nên bàn ủi nhẹ và độ tinh xảo không bằng bàn ủi của Pháp hồi xưa. Trên đầu bàn ủi, con gà được phong cách thiết kế phong phú và sinh động hơn. Cô Lê Thị Hoa ở huyện Mỏ Cày Nam san sẻ : ” Hồi đó bàn ủi con gà cũng có gà trống, gà mái nữa. Bàn ủi làm con gà trống cao mà ốm. Còn gà mái thì mập và lùn. Gà trống cao có mồng dồ àn. Còn gà mai thì như nằm ấp trứng vậy đó. Thấy cũng đẹp đó ! “. Bây giờ, bàn ủi con gà đã trở thành ” cổ vật ” để tọa lạc và chỉ còn trong ký ức về vật dụng một thời của nhiều người. Các loại bàn ủi con gà được giới sưu tầm truy lùng với giá từ vài trăm ngàn đồng cho đến hàng tỷ đồng, Chi tiêu tùy thuộc vào độ hiếm, sự nguyên bản, năm sản xuất và vật liệu của bàn ủi. Cô Võ Thị Út vẫn còn giữ lại chiếc bàn ủi con gà bằng đồng của năm nào như giữ một món kỷ vật của mái ấm gia đình : ” Có nhiều người hỏi lắm, không phải mấy người mua ve chai đâu mà là mấy người mua đồ vật thời cổ xưa của thời xưa đó. Nhưng mà hỏi thì cô Út không bán cô Út để làm kỷ niệm. Ba mẹ cô Út rất lâu rồi sắm rồi để lại cũng như kỉ niệm rất lâu rồi tời giờ. Mình bán thì bao nhiêu cũng xài hết mà mình giữ lại để làm kỉ niệm coi hoài luôn “.

Nhiều người có thú vui sưu tầm bàn ủi con gà.

Hầu hết những chiếc bàn ủi được rao bán trên thị trường với giá vài trăm ngàn đồng chỉ là bằng đồng thường chứ không phải là đồng lạnh nguyên chất.

Xem thêm: 5 nguồn hàng đồ gia dụng giá rẻ bạn không thể bỏ qua

Nếu như là bàn ủi bằng đồng lạnh sẽ có giá hàng chục, hàng trăm và thậm chí còn lên đến hàng tỷ đồng một chiếc. Những chiếc bàn ủi bằng sắt thì có giá trị rẻ hơn nhiều so với bằng đồng lạnh. Hiện nay, chúng được rao bán trên thị trường với giá khoảng chừng 380.000 đến 900.000 đồng tùy thuộc vào độ mới của bàn ủi. Bàn ủi quý và hiếm và có giá trị cao nhất được xem là loại bàn ủi nguyên bản của Pháp sản xuất năm 1914, được gọi là bàn ủi 1914. Phía dưới nắp trên của bàn ủi này được khắc chữ Made in France, 1914. Cô Lê Thị Hoa, một người con Bến Tre cho biết, thời xưa cô từng là thợ may nên chiếc bàn ủi con gà đã gắn bó với cô như một người bạn không hề tách rời : ” Hồi đó là thợ may có sắm được cái bàn ủi con gà bằng gang, nó bầu bầu. Lúc đó, mua bàn ủi cũng mắc lắm về ủi mà ủi riết rồi nó lủng không xài được nữa nên bán lại cho ve chai. Họ mua cái này họ nói là bà bán cho con cháu này là bà hoàn toàn có thể mua lại được 5 cái bàn ủi khác thời giờ đây. Mà cái bàn ủi con gà hồi đó là ủi không bị văng than, chứ bàn ủi sau này là ủi bị văng than không khéo là nó bị cháy đồ “. Hồi đó không phải nhà ai cũng có bàn ủi, mà thường chỉ những nhà khá giả và nhà nào có con gái ngày nào cũng mặc áo dài đi học thì mới sắm một bàn ủi con gà để trong nhà. Nên mỗi bận Tết đến hoặc trúng ngày lễ cưới hỏi, nhà nào không có phải đi đến nhà khác để mượn. Vì vậy nên mỗi lần như vậy cái bàn ủi con gà được chuyền tay từ nhà này sang nhà khác, là hình ảnh của không khí ấm cúng vui tươi của tiệc tùng và tình làng nghĩa xóm cũng thêm kết nối.

Cô Lê Thị Hoa chia sẻ, chiếc bàn ủi con gà đã gắn bó một thời thanh xuân của cô, thế nên mỗi lần nhắc đến chiếc bàn ủi cô lại nhớ đến những ngày xa xưa: “Giờ già rồi, nhắc lại bàn ủi con gà là nhớ tới thời xuân xanh thời mà còn may vá. Sau này có chồng có con không theo nghề nữa. Giờ nhắc lại bàn ủi con gà là nhớ nghề lắm, nhớ thời còn trẻ. Bây giờ người ta ủi điện không chứ đâu có bàn ủi con gà nữa”.

Xem thêm: Bàn Ghế Gỗ, Nhựa, Sofa Cũ – Mới, Đẹp, Giá Rẻ Đà Nẵng 06/2022

Hình ảnh chú gà trống ngẩng đầu như cất tiếng gáy, than củi đỏ rực bên trong được đẩy tới lui làm bóng mượt tạo li thẳng thớm cho những chiếc quần, chiếc áo quá đỗi thân quen. Khói than nghi ngút và tiếng kêu lốc cốc của chiếc bàn ủi gợi cho ta nhớ lại một thời nghèo khó của quốc gia. Ngày nay, khi lưới điện phủ khắp nơi và bàn ủi điện trở nên thông dụng thì chiếc bàn ủi con gà cũng dần đi vào quá khứ. Thế nhưng, ký ức về chiếc bàn ủi con gà vẫn được lưu giữ vẹn nguyên với nhiều người cũng những kỉ niệm khó quên đi cùng năm tháng mà khi nhắc lại đều không khỏi bồi hồi .