Điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD có nên tiêm vắc xin covid?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có chữa được không hay kiểm soát bệnh ở mức độ như thế nào là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Căn bệnh này thường diễn tiến âm thầm, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe như: mệt mỏi, hạn chế sinh hoạt, hoạt động thể lực, chất lượng cuộc sống giảm sút, khó thở nặng hơn là suy hô hấp… Do đó, người bệnh COPD cần sớm được phát hiện, điều trị và quản lý chặt chẽ.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Mai Mạnh Tam – Khoa Nội hô hấp, BVĐK Tâm Anh Hà Nội.

Ai có nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD?

Những người có rủi ro tiềm ẩn cao mắc phải căn bệnh nguy khốn này là :

• • Người hút thuốc lá (chủ động và thụ động): Theo thống kê từ Hiệp hội phổi Hoa Kỳ (ALA), khoảng 85% – 90% người mắc bệnh tắc phổi nghẽn mạn tính có liên quan đến thuốc lá, bao gồm cả những người hút thuốc lá thụ động. Trong đó, nguy cơ tử vong vì bệnh COPD của người hút thuốc cao gấp 10 lần so với những người không hút thuốc. Các phân tử khí độc hại trong khói thuốc là nguyên nhân gây phá hủy cấu trúc đường thở, làm giảm lưu lượng khí lưu thông và không hồi phục được dẫn đến bệnh COPD.

• • Người làm việc trong môi trường độc hại, ô nhiễm, khói bụi, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất.

• • Người có khuyết tật về gen gây thiếu hụt men alpha 1 antitrypsin, nên bệnh COPD có thể xảy ra ở người trẻ tuổi. (1)

Điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD

Tùy vào tình trạng, mức độ, giai đoạn bệnh và các bệnh lý đồng mắc có thể có như: Tăng huyết áp, đái tháo đường…mà phác đồ điều trị của người bệnh COPD sẽ khác nhau. Trong suốt quá trình điều trị, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, thường xuyên theo dõi sức khỏe để sớm phát hiện và can thiệp kịp thời những dấu hiệu nặng của bệnh COPD. (2)

1. Điều trị chung

1.1 Ngừng tiếp xúc với yếu tố nguy cơ

Ngừng tiếp xúc với khói thuốc lá, thuốc lào, bụi, khói nhà bếp rơm, củi, than, khí độc …

1.2 Bỏ hút thuốc

Cai nghiện thuốc lá, thuốc lào là việc rất khó khăn vất vả nhưng lại cực kỳ quan trọng ngăn ngừa COPD tiến triển nặng lên, tăng tỷ suất sống lâu hơn. Trong cai thuốc, việc tư vấn cho người bệnh đóng vai trò then chốt, những thuốc tương hỗ cai giúp người bệnh cai thuốc thuận tiện hơn.

1.3 Tiêm vắc xin phòng nhiễm trùng đường hô hấp

• • Nhiễm trùng đường hô hấp (cúm và viêm phổi…) là một trong các yếu tố nguy cơ gây đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Việc tiêm phòng vắc xin có thể làm giảm các đợt cấp nặng và giảm tỷ lệ tử vong.

• • Tiêm phòng vắc xin cúm vào đầu mùa thu và tiêm nhắc lại hàng năm cho các đối tượng mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

• • Tiêm phòng vắc xin phế cầu mỗi 5 năm 1 lần và được khuyến cáo ở bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn ổn định. (4)

2. Thuốc điều trị phổi tắc nghẽn mạn tính

2.1 Thuốc giãn phế quản

• • Thuốc giãn phế quản được coi là nền tảng trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Ưu tiên các loại thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài, dùng đường phun hít hoặc khí dung.

• • Liều lượng và đường dùng của các thuốc này tùy thuộc vào mức độ và giai đoạn bệnh.

2.2 Corticoid dạng hít

Nhóm thuốc steroid ( corticosteroid ) dạng hít được bác sĩ kê đơn cho những người tiếp tục có đợt tắc nghẽn cấp tính khó thở phải nhập viện, người có tiền sử và / hoặc gợi ý chẩn đoán chồng lấp hen và COPD hoặc tăng bạch cầu ái toan trong máu. Tuy nhiên, đây là nhóm thuốc có nhiều công dụng phụ, nên người bệnh cần thận trọng và dùng theo chỉ định của bác sĩ. ( 3 )

2.3 Corticoid đường uống

Thuốc Corticoid đường uống thường được dùng cho những người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tiến trình 3 hoặc 4. Điều trị ngắn ngày bằng thuốc Corticoid đường uống có tính năng giúp ngăn ngừa bệnh diễn tiến trầm trọng hơn. Tuy nhiên, nếu sử dụng Corticoid đường uống trong thời hạn dài có rủi ro tiềm ẩn gây ra những công dụng phụ body toàn thân nguy hại như : loãng xương, đục thủy tinh thể, tăng cân, đái tháo đường … Do đó, việc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính bằng Corticoid đường uống phải tuân thủ khắt khe theo chỉ định của bác sĩ.

2.4 Thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh thường được bác sĩ chỉ định so với những bệnh nhân COPD có Open triệu chứng nhiễm trùng như : ho có đờm đục, sốt … khiến thực trạng bệnh diễn tiến xấu hơn. Thuốc kháng sinh có vai trò hủy hoại vi trùng gây bệnh. Tuy nhiên, thuốc kháng sinh không được những bác sĩ khuyến nghị sử dụng để phòng ngừa và điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

3. Liệu pháp phổi

3.1 Liệu pháp oxy

Thở oxy ở bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là liệu pháp tương hỗ người bệnh đang trong thực trạng bị thiếu oxy máu, suy hô hấp. Tùy vào từng trường hợp đơn cử, mà liệu pháp thở oxy ở bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính được sử dụng thời gian ngắn tại những cơ sở y tế hoặc được bác sĩ chỉ định sử dụng dài hạn tại nhà.

3.2 Phục hồi chức năng phổi

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có chữa được không ? Mặc dù bệnh không hề chữa khỏi trọn vẹn, nhưng nếu bệnh nhân tuân thủ điều trị, trấn áp ngặt nghèo thì vẫn hoàn toàn có thể tham gia hoạt động và sinh hoạt, hoạt động giải trí thể lực, ngày càng tăng chất lượng đời sống như những người thông thường khác. Phục hồi công dụng phổi không chỉ dành riêng cho những người mắc bệnh COPD mà còn có công dụng cả với những người đang mắc bệnh phổi khác như : tăng áp phổi, bệnh phổi mô kẽ ; người trước khi hoặc sau khi mổ ghép tạng, xơ nang phổi. Phục hồi công dụng phổi là chương trình giáo dục và thể dục thể thao, có tính năng xử trí bệnh hô hấp, tăng cường nguồn năng lượng và giảm khó thở. Thông qua chương trình này, người bệnh hoàn toàn có thể trấn áp được hơi thở, biết cách điều hòa nhịp thở … Thông thường, những buổi tập thể dục sẽ được phong cách thiết kế riêng cho từng trường hợp, và sẽ được giám sát bởi nhân viên cấp dưới phục sinh công dụng phổi. Độ khó của những bài tập sẽ đi từ đơn thuần và tăng dần tùy theo năng lực của từng người. ( 5 )

4. Liệu pháp thông khí không xâm lấn

Thông khí không xâm lấn ( NIV ) là hình thức tương hỗ thở máy cho người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính mà không sử dụng ống đặt nội khí quản. Liệu pháp này được bác sĩ chỉ định cho những trường hợp suy hô hấp cấp và mạn tính, giúp tránh được những biến chứng tiềm tàng khi thông khí cơ học xâm lấn. Ngoài ra, liệu pháp này còn được sử dụng để tương hỗ liệu pháp cai thở máy.

5. Quản lý các đợt cấp COPD

Thông thường, có 3 bước quản trị bùng phát COPD mà người bệnh cần quan tâm. Đây cũng là cách chữa bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường được bác sĩ vận dụng cho người bệnh.

5.1 Sử dụng ống hít

Việc sử dụng ống hít giúp đưa một luồng thuốc mạnh đến thẳng và sâu trong phế quản bị co thắt, giúp những phế quản trong đường thở giãn ra một cách nhanh gọn. Qua đó giúp người bệnh thở thuận tiện hơn.

5.2 Dùng corticosteroid đường uống để giảm viêm

Corticosteroid có năng lực làm giảm viêm, sưng tấy, đồng thời lan rộng ra đường hô hấp để không khí lưu thông nhiều hơn trong phổi. Thông thường, corticosteroid sẽ được bác sĩ kê đơn trong một tuần hoặc hơn sau khi bùng phát để giúp trấn áp thực trạng viêm một cách tốt nhất.

5.3 Can thiệp cơ học

Đối với những trường hợp mà ống hít, Corticosteroid chống viêm không giúp đưa các dấu hiệu đợt cấp COPD trở lại trạng thái kiểm soát, người bệnh phải sử dụng một chiếc máy để hỗ trợ thở thông qua một quá trình.

6. Phẫu thuật

Đối với những bệnh nhân ở quá trình nặng, không cung ứng được những chiêu thức điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính bằng thuốc, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật.

6.1 Phẫu thuật giảm thể tích phổi

Mổ Ruột giảm thể tích phổi là hình hình thức phẫu thuật cắt bỏ những phần nhỏ của mô phổi bị thương tổn ở phần trên, giúp tạo thêm khoảng trống trong khoang ngực để những mô phổi khỏe mạnh còn lại được lan rộng ra. Qua đó, giúp cơ hoành hoạt động giải trí hiệu suất cao hơn.

6.2 Phẫu thuật ghép phổi

Mổ Ruột ghép phổi là giải pháp được chỉ định dành cho người bệnh COPD nặng và tiên lượng xấu nếu không được ghép phổi. Sau khi cấy ghép, người bệnh sẽ cải tổ được năng lực thở và hoạt động giải trí sức khỏe thể chất. Tuy nhiên, ghép phổi là một cuộc phẫu thuật lớn với nhiều rủi ro đáng tiếc. Bệnh nhân sau khi phẫu thuật ghép phổi cần phải dùng thuốc để ức chế miễn dịch suốt đời.

6.3 Phẫu thuật cắt phổi

Mổ Ruột này sẽ cắt đi khoảng chừng 20 % – 30 % phần phổi bị tổn thương nặng nhất, giúp tăng đường kính dẫn khí ở phần phổi còn lại. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc thông khí, cũng như giảm những triệu chứng so với những bệnh nhân phổi tắc nghẽn mạn tính.

Lưu ý những sai lầm trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Có nhiều cách chữa bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giúp làm giảm những triệu chứng, ngăn ngừa diễn tiến nguy hại, nhưng lại không hề điều trị khỏi trọn vẹn. Quá trình điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính hoàn toàn có thể sẽ phải lê dài suốt đời, yên cầu người bệnh cần trang nghiêm tuân thủ liệu trình để có tác dụng tốt nhất. Trên trong thực tiễn, có không ít người mắc COPD chỉ điều trị khi có những đợt cấp, mà không tuân thủ cả liệu trình điều trị dự trữ ; tự ý ngưng sử dụng thuốc khi thấy những triệu chứng như ho, khó thở, tức ngực có tín hiệu thuyên giảm ; không đi tái khám theo lịch của bác sĩ. Việc không tuân thủ điều trị, khiến mục tiêu điều trị bệnh rút ngắn – đoạn bệnh nặng sẽ đến nhanh hơn, bệnh khó cải tổ dứt điểm, thậm chí còn trầm trọng hơn. Đây được xem là những sai lầm đáng tiếc thường thấy ở những người mắc COPD lớn tuổi.

Chăm sóc bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

1. Môi trường xung quanh

Các tác nhân gây dị ứng từ môi trường tự nhiên như khói thuốc, bụi bẩn, lông thú nuôi … được xem là hung thủ gây ra những cơn ho và khó thở cấp, tác động ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Do đó, khi chăm nom người bệnh COPD tại nhà, tất cả chúng ta cần tiếp tục quét dọn, vệ sinh, làm sạch mọi ngóc ngách trong nhà để bảo vệ thiên nhiên và môi trường người bệnh được ở trong môi trường tự nhiên bảo đảm an toàn nhất.

2. Chế độ ăn dinh dưỡng

Khi chăm nom người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại nhà, cần đặc biệt quan trọng quan tâm chính sách dinh dưỡng, tránh sử dụng những thực phẩm có rủi ro tiềm ẩn gây dị ứng, tạo nên những cơn ho khan và thậm chí còn gây khó thở như : tôm, cua, cá tanh, rau có tính lạnh, những gia vị cay, hạn chế ăn muối. Nên bổ trợ những thực phẩm giàu protein, vitamin và chất xơ như : thịt đỏ, thịt trắng, rau củ có sắc tố tươi đẹp, sữa chua, pho mát … Đây đều là những thực phẩm có lợi cho sức khỏe thể chất người đang trong quy trình điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

3. Đi khám bác sĩ thường xuyên

Do quy trình điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường lê dài, nên người bệnh cần tuân thủ lịch tái khám theo chỉ định của bác sĩ ; dữ thế chủ động đến bệnh viện hoặc liên hệ với bác sĩ để được thăm khám khi có những tín hiệu không bình thường, những triệu chứng COPD lê dài dai dẳng để được điều trị càng sớm nhằm mục đích hạn chế tổn thương phổi hoàn toàn có thể xảy ra. Tại đây, người bệnh sẽ được chỉ định thực thi đo tính năng hô hấp, chụp X quang ngực để giúp chẩn đoán COPD và loại trừ những thực trạng phổi khác.

4. Các bài tập thở cho bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Ngoài những quan tâm kể trên, tất cả chúng ta cũng cần khám phá kỹ lưỡng về những bài tập thở cho bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, những môn thể thao nhẹ nhàng như : đạp xe, đi bộ … để hướng dẫn hoặc cùng tập luyện với người bệnh, giúp họ tăng sức đề kháng và tăng cường sức khỏe thể chất người bệnh. Đối với những người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tiếp tục Open đờm, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể dùng tay vỗ nhẹ vào lồng ngực, hoặc sống lưng một cách uyển chuyển để giúp tống đờm ra khỏi phế quản. Ngoài ra, bạn hoàn toàn có thể kê cao một đầu giường lên khoảng chừng 20 cm để giúp người bệnh dễ thở hơn.

Thắc mắc khi điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

1. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có chữa được không?

Là một bệnh mạn tính, nên COPD hiện không thể chữa khỏi hoàn toàn, mà chỉ có thể điều trị giảm nhẹ triệu chứng, ngăn ngừa diễn tiến nguy hiểm, đặc biệt trong các đợt cấp giúp người bệnh đỡ ho khạc đờm, khó thở và hết sốt… Người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần tuân thủ quy trình điều trị trong khoảng thời gian dài, duy trì thuốc hít, xịt đều đặn để giảm tần suất của các đợt cấp. Khi thấy có dấu hiệu bất thường, các triệu chứng kéo dài dai dẳng, người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ để được thăm khám kịp thời nhằm giảm tỷ lệ tử vong và tàn phế do COPD gây ra.

2. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có nên tiêm vắc xin covid-19 không?

Theo khuyến nghị từ Bộ Y tế phát hành ngày 15/7/2021, nhóm cụ già ( trên 65 tuổi ), người có tiền sử bệnh nền, bệnh mạn tính đã được điều trị không thay đổi … thì phải được tiêm chủng và theo dõi tại bệnh viện. Như vậy, bệnh nhân phổi tắc nghẽn mạn tính thường thuộc nhóm người cao tuổi, có một hoặc nhiều bệnh nền, rủi ro tiềm ẩn chuyển biến nặng và tử trận cao khi mắc COVID-19. Do đó, người mắc bệnh COPD rất cần được tiêm phòng vaccine phòng COVID-19. Tuy nhiên, trước và sau khi tiêm cần chú ý quan tâm những điều sau :

• • Người bệnh COPD khi tiêm phải ở giai đoạn ổn định (ngoài đợt cấp). Sau khi tiêm, người bệnh cần tiếp tục duy trì điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính để kiểm soát tốt các triệu chứng COPD và lưu ý không sử dụng corticosteroid trong 2 tuần.

• • Trước khi tiêm, người bệnh COPD cần được nhân viên y tế khám sàng lọc kỹ lưỡng, hỏi han về tiền sử dị ứng, đo nhiệt độ, mạch, huyết áp, khám hô hấp. Bệnh nhân COPD có nhịp thở dưới 25 lần/phút, SpO2> 94% mới được phép tiêm COVID-19.

• • Ở lại điểm tiêm để theo dõi trong 30 phút. Khi về nhà, người bệnh cần chú ý theo dõi tình trạng khó thở, dị ứng sau tiêm. Nếu có bất kỳ dấu hiệu khó thở, thở rít, nổi ban dát sẩn ngoài da… phải báo ngay cho bác sĩ để được can thiệp kịp thời.

• • Sau khi tiêm, người bệnh vẫn sử dụng các thuốc kiểm soát COPD theo hướng dẫn. Nên dùng các dạng phun, hít và hạn chế dùng dạng uống.

3. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên tiêm vắc xin gì?

Người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên tiêm ngừa vắc-xin cúm hàng năm và vắc-xin phế cầu để làm giảm nguy mắc những đợt bùng phát COPD hiệu suất cao.

Hy vọng bài viết có thể cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về các câu hỏi quan trọng: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có chữa được không, cách chữa bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hay việc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính như thế nào.