Khắc phục hậu quả hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu | Môi trường | Vietnam+ (VietnamPlus)

Các kho hóa chất được xây dựng từ những năm
1980 trở về trước, đã và đang xuống cấp trầm trọng và phần lớn nằm gần khu vực
dân cư.

Việc phòng ngừa, ngăn chặn

Đặc biệt là ở 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh, nơi chiếm
trên 60% số điểm nằm trong danh mục 100 khu vực ô nhiễm đặc biệt nghiêm trọng do
hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu, thuộc một trong những nội dung của Chương
trình mục tiêu quốc gia khắc phục ô nhiễm và cải thiện

“Chung sống” với hóa chất độc hại

Theo nhận định của ông Trần Ngọc Đình, chuyên gia Cục Quản lý chất thải và Cải
thiện môi trường-Tổng cục Môi trường Ô nhiễm môi trường do hóa chất bảo vệ thực
vật tồn lưu đang là vấn đề môi trường nghiêm trọng.

Đây là những hợp chất hữu cơ
độc hại đứng đầu danh sách 12 loại độc chất nguy hiểm, rất bền trong môi trường
nên rất khó phân hủy sinh học. Trong đó chủ yếu là các loại hóa chất thuộc nhóm
POPs như DDT, 666, Lindan, Aldri…

Những hóa chất này có thể theo nước mưa ngấm
sâu vào nguồn nước sinh hoạt, hoặc tiềm ẩn trong không khí, thức ăn, nước uống,
là một trong những tác nhân gây ung thư điển hình.

Hiện tại 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh được Tổng cục Môi trường đánh giá là những
địa bàn trọng điểm về tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật, hầu hết đều là những kho
thuốc bảo vệ thực vật xây dựng trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ.

Trong đó Nghệ
An có tới 268 điểm, có 189 điểm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cần phải xử
lý triệt để từ năm 2010 đến năm 2015; còn 79 điểm phải xử lý dứt điểm từ năm
2016 đến năm 2025.

Tại Hà Tĩnh có 31 điểm tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật đều nằm
trong danh mục gây ô nhiễm nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, theo Quyết
định số 1946 của Thủ tướng Chính phủ cần được đầu tư xử lý.

Trong đợt khảo sát các điểm tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Nghệ
An và Hà Tĩnh do Tổng cục Môi trường tổ chức, chúng tôi đã được chứng kiến cảnh
tượng “sống chung với hóa chất độc hại” của người dân địa phương.

Như nhận xét
của ông Nguyễn Xuân Hải, 62 tuổi đang cư ngụ cách kho thuốc bảo vệ thực vật Hòn
Trơ, xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu (Nghệ An) chỉ khoảng 500 m: “Bầy tui biết thừa
là nó độc hại nhưng ngửi mãi cũng quen mùi hóa chất, vì chẳng biết dời chuyển cả
gia đình đi đâu ?”.

Ông Hải nguyên là 1 trong 4 lao động chuyên bốc vác hóa chất
tại kho thuốc bảo vệ thực vật Hòn Trơ, trong số đó thì 3 người đã chết vì mắc
căn bệnh ung thư còn ông bị bệnh hen suyễn hành hạ từ nhiều năm nay.

Còn tại khu vực kho thuốc bảo vệ thực vật xây dựng từ năm 1968 thuộc xã Khánh
Lộc, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) thuộc điểm “ô nhiễm nghiêm trọng”, với hàm lượng
Lindan vượt 9,3 lần so với Quy chuẩn Việt Nam. Một ngôi trường Tiểu học gồm 500
học sinh vẫn được xây dựng ngay trong vùng ô nhiễm.

Cô Hiệu trưởng Hoàng Thị Ái
Khanh: “Mỗi khi mưa xuống, nắng lên là mùi hóa chất bốc lên nồng nặc, Ban Giám
hiệu chỉ biết nhắc thầy cô giáo phải đóng toàn bộ cửa sổ ”.

Có thể khẳng định 90% các điểm ô nhiễm do tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật gây ra
tại Nghệ An và Hà Tĩnh đều có dân cư sinh sống. Đa số diện tích đất bị ô nhiễm
đang được sử dụng trồng cây lương thực, rau màu và chăn thả gia súc, gia cầm;
đồng thời người dân ở những khu vực này cũng sử dụng nguồn nước giếng cho sinh
hoạt hàng ngày, chỉ một số ít gia đình xây bể chứa nước mưa hoặc lọc nước giếng
bằng các biện pháp qua sỏi, cát thông thường.

Cũng cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa có một báo cáo chính thức đánh giá về những
hậu quả do tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật gây ra đối với sức khỏe con người và
động, thực vật.

Vì vậy, người dân và cả chính quyền tại những điểm ô nhiễm vẫn
không nhận thức được hết sự tác động nguy hại lâu dài của nó, nên tình trạng
“sống chung với hóa chất độc hại” vẫn diễn ra như “chuyện thường ngày ở vùng ô
nhiễm”.

Lựa chọn giải pháp khắc phục

Chuyên gia Trần Ngọc Đình-người đã “bám trụ” nhiều năm suốt dọc dải đất Miền
Trung để điều tra, đánh giá về các điểm ô nhiễm hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu
cho biết  việc xử lý các loại hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu còn lưu trữ
ở trong kho tương đối đơn giản.

Song việc cải tạo và phục hồi các khu vực bị ô
nhiễm lại rất phức tạp và tốn kém. Chẳng hạn nếu như xử lý 1kg hóa chất tồn lưu
chỉ cần 2 USD, song cần 20 USD để xử lý 1kg bị rò rỉ vào vùng đất bề mặt; 200
USD xử lý 1kg bị thấm xuống tầng đất dưới.

Nhưng khi 1 kg hóa chất đã ngấm xuống
nguồn nước ngầm thì phải sử dụng tới 2.000 USD để xử lý. Cùng với kinh phí, thời
gian để xử lý cũng tăng lên rất nhiều lần khi hóa chất đã phân tán ra môi
trường.

Vấn đề nan giải nhất tại các điểm tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam, đó
là các hóa chất này đã bị chôn lấp, rò rỉ, rơi vãi trong quá trình vận chuyển…
không phù hợp tiêu chuẩn. Do đó, công việc quản lý môi trường tại những điểm này
sẽ phải tập trung vào nội dung cải tạo, xử lý triệt để phục hồi các khu vực bị ô
nhiễm để đưa hiện trạng của đất và nguồn nước ngầm trở về trạng thái ban đầu,
nhưng hiệu quả đến đâu lại lệ thuộc vào mức độ đầu tư kinh phí cho công tác này.

Trong nhiều năm qua, nhờ huy động được từ nhiều nguồn kinh phí khác nhau, Tổng
cục Môi trường và các địa phương đã phối hợp tổ chức tiêu hủy, xây hầm bê tông
kiên cố chôn lấp hàng trăm tấn hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu tại những điểm
“nóng’ gây ô nhiễm môi trường.

Điển hình như việc khoanh vùng xử lý ô nhiễm
thuốc bảo vệ thực vật tại khu Lùm Nghè, thôn Hoàng Trù, xã Kim Liên, huyện Nam
Đàn (Nghệ An). Năm 1970, nơi đây từng đặt Nhà máy sản xuất thuốc bảo vệ thực
vật.

Năm 2008, Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường đã lựa chọn giải
pháp xây tường rào, đào mương thoát nước với đáy lót than bùn dẫn vào bể than
hoạt tính, đã cách ly khu vực ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật với khu vực xung
quanh, mặt khác trồng cây bạch đàn phủ xanh toàn bộ diện tích ô nhiễm để cải tạo
đất.

Về xử lý ô nhiễm đối với nơi từng đặt kho thuốc bảo vệ thực vật nằm ngay trong
khu dân cư ở thôn Mậu II cũng thuộc xã Kim Liên, Cục Quản lý chất thải và Cải
thiện môi trường đã tiến hành xây kè sâu 2m bao quanh diện tích đất ô nhiễm; xây
bể hoạt tính gom nước mưa.

Đặc biệt, diện tích nền kho thuốc trước đây giờ được
trồng cỏ Vetnơ, là loại thực vật có thân cứng và lá sắc nhọn trâu bò không dám
ăn, có khả năng hấp thụ và biến đổi được hóa chất độc hại trong đất, loài cỏ này
tự lụi tàn và tái sinh không cần chăm sóc.

So sánh về môi trường sống sau khi khu vực kho thuốc bảo vệ thực vật được xử lý,
ông Phạm Trọng Xuân, một trong số 18 gia đình nằm trong diện tích ô nhiễm của
thôn Mậu II khẳng định những ngày nắng nóng mùi thuốc trừ sâu không còn bốc lên
khó thở như trước đây, hiện giếng nước của 2 gia đình sau khi được cơ quan khoa
học xét nghiệm không còn bị nhiễm độc. “Tôi đã 80 tuổi nhưng thời gian gần đây
thấy mình khỏe hẳn ra”, ông Xuân lạc quan nói.

Tuy vậy, theo đánh giá của Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường, công
tác khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường do tồn lưu hóa chất bảo vệ thực
vật vẫn còn nhiều nan giải, hiệu quả xử lý các điểm ô nhiễm trong những năm qua
vẫn còn rất khiếm tốn.

Do đó, biện pháp cần tiến hành ngay là tăng cường truyền
thông và nâng cao nhận thức của cộng đồng, nhất là cộng đồng dễ bị tổn thương
đang sống gần khu vực bị ô nhiễm. Họ phải được trang bị các kiến thức để chủ
động phòng tránh tác hại của ô nhiễm, do tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật đối
với sức khỏe và sinh kế của mình.

Qua đó thay đổi hành vi như không đi vào khu
vực bị nhiễm; thiết lập hàng rào ngăn trẻ em và cả gia súc, gia cầm; tránh dùng
nước giếng đào, giếng khoan nông cho mục đích sinh hoạt…nhằm giảm nguy cơ phơi
nhiễm các chất ô nhiễm đến con người.

Để từng bước loại trừ ô nhiễm do tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật gây ra đối với
cộng đồng, ngày 2/9/2012, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã ký Quyết định số
1206, về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia khắc phục ô nhiễm và cải
thiện môi trường giai đoạn 2012-2015.

Trong đó yêu cầu tiến hành điều tra, đánh
giá, xác định mức độ và phạm vi ô nhiễm của 100 khu vực tồn lưu hóa chất bảo vệ
thực vật gây ô nhiễm môi trường đặc biệt nghiêm trọng; xây dựng dự án đầu tư,
trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Theo đó, với kinh phí thực hiện 1.010 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương và
địa phương, do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, cơ quan chức năng và địa
phương phải thực hiện di dời các công trình và người dân sinh sống trên khu vực
ô nhiễm.

Các địa phương tiến hành cô lập, cách ly, bao vây ngăn chặn ô nhiễm do hóa
chất bảo vệ thực vật tồn lưu ra môi trường xung quanh; xây dựng các hệ thống an
toàn ngăn ngừa người dân và gia súc tiếp xúc với khu vực bị ô nhiễm.

Đồng thời
xử lý, khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường đất, nước, không khí đảm bảo
tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành về môi trường; cũng như quan trắc, giám sát chất
lượng môi trường trong và sau quá trình xử lý, sau đó lập báo cáo gửi Bộ Tài
nguyên và Môi trường để kiểm tra, xác nhận hoàn thành./.

Theo kết quả điều tra năm 2009 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, hiện cả nước có hơn 1.000 điểm ô nhiễm môi trường do hóa chất bảo vệ thực vật (bảo vệ thực vật) tồn lưu, hay còn gọi là thuốc bảo vệ thực vật, trong đó tập trung chủ yếu trên địa bàn các tỉnh Miền Trung.Các kho hóa chất được xây dựng từ những năm 1980 trở về trước, đã và đang xuống cấp trầm trọng và phần lớn nằm gần khu vực dân cư.Việc phòng ngừa, ngăn chặn tác hại do hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu gây ra đối với sức khỏe cộng đồng, môi trường và phát triển kinh tế-xã hội đang trở nên vô cùng cấp thiết.Đặc biệt là ở 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh, nơi chiếm trên 60% số điểm nằm trong danh mục 100 khu vực ô nhiễm đặc biệt nghiêm trọng do hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu, thuộc một trong những nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường giai đoạn 2012-2015.Theo nhận định của ông Trần Ngọc Đình, chuyên gia Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường-Tổng cục Môi trường Ô nhiễm môi trường do hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu đang là vấn đề môi trường nghiêm trọng.Đây là những hợp chất hữu cơ độc hại đứng đầu danh sách 12 loại độc chất nguy hiểm, rất bền trong môi trường nên rất khó phân hủy sinh học. Trong đó chủ yếu là các loại hóa chất thuộc nhóm POPs như DDT, 666, Lindan, Aldri…Những hóa chất này có thể theo nước mưa ngấm sâu vào nguồn nước sinh hoạt, hoặc tiềm ẩn trong không khí, thức ăn, nước uống, là một trong những tác nhân gây ung thư điển hình.Hiện tại 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh được Tổng cục Môi trường đánh giá là những địa bàn trọng điểm về tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật, hầu hết đều là những kho thuốc bảo vệ thực vật xây dựng trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ.Trong đó Nghệ An có tới 268 điểm, có 189 điểm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cần phải xử lý triệt để từ năm 2010 đến năm 2015; còn 79 điểm phải xử lý dứt điểm từ năm 2016 đến năm 2025.Tại Hà Tĩnh có 31 điểm tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật đều nằm trong danh mục gây ô nhiễm nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, theo Quyết định số 1946 của Thủ tướng Chính phủ cần được đầu tư xử lý.Trong đợt khảo sát các điểm tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh do Tổng cục Môi trường tổ chức, chúng tôi đã được chứng kiến cảnh tượng “sống chung với hóa chất độc hại” của người dân địa phương.Như nhận xét của ông Nguyễn Xuân Hải, 62 tuổi đang cư ngụ cách kho thuốc bảo vệ thực vật Hòn Trơ, xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu (Nghệ An) chỉ khoảng 500 m: “Bầy tui biết thừa là nó độc hại nhưng ngửi mãi cũng quen mùi hóa chất, vì chẳng biết dời chuyển cả gia đình đi đâu ?”.Ông Hải nguyên là 1 trong 4 lao động chuyên bốc vác hóa chất tại kho thuốc bảo vệ thực vật Hòn Trơ, trong số đó thì 3 người đã chết vì mắc căn bệnh ung thư còn ông bị bệnh hen suyễn hành hạ từ nhiều năm nay.Còn tại khu vực kho thuốc bảo vệ thực vật xây dựng từ năm 1968 thuộc xã Khánh Lộc, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) thuộc điểm “ô nhiễm nghiêm trọng”, với hàm lượng Lindan vượt 9,3 lần so với Quy chuẩn Việt Nam. Một ngôi trường Tiểu học gồm 500 học sinh vẫn được xây dựng ngay trong vùng ô nhiễm.Cô Hiệu trưởng Hoàng Thị Ái Khanh: “Mỗi khi mưa xuống, nắng lên là mùi hóa chất bốc lên nồng nặc, Ban Giám hiệu chỉ biết nhắc thầy cô giáo phải đóng toàn bộ cửa sổ ”.Có thể khẳng định 90% các điểm ô nhiễm do tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật gây ra tại Nghệ An và Hà Tĩnh đều có dân cư sinh sống. Đa số diện tích đất bị ô nhiễm đang được sử dụng trồng cây lương thực, rau màu và chăn thả gia súc, gia cầm; đồng thời người dân ở những khu vực này cũng sử dụng nguồn nước giếng cho sinh hoạt hàng ngày, chỉ một số ít gia đình xây bể chứa nước mưa hoặc lọc nước giếng bằng các biện pháp qua sỏi, cát thông thường.Cũng cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa có một báo cáo chính thức đánh giá về những hậu quả do tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật gây ra đối với sức khỏe con người và động, thực vật.Vì vậy, người dân và cả chính quyền tại những điểm ô nhiễm vẫn không nhận thức được hết sự tác động nguy hại lâu dài của nó, nên tình trạng “sống chung với hóa chất độc hại” vẫn diễn ra như “chuyện thường ngày ở vùng ô nhiễm”.Chuyên gia Trần Ngọc Đình-người đã “bám trụ” nhiều năm suốt dọc dải đất Miền Trung để điều tra, đánh giá về các điểm ô nhiễm hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu cho biết việc xử lý các loại hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu còn lưu trữ ở trong kho tương đối đơn giản.Song việc cải tạo và phục hồi các khu vực bị ô nhiễm lại rất phức tạp và tốn kém. Chẳng hạn nếu như xử lý 1kg hóa chất tồn lưu chỉ cần 2 USD, song cần 20 USD để xử lý 1kg bị rò rỉ vào vùng đất bề mặt; 200 USD xử lý 1kg bị thấm xuống tầng đất dưới.Nhưng khi 1 kg hóa chất đã ngấm xuống nguồn nước ngầm thì phải sử dụng tới 2.000 USD để xử lý. Cùng với kinh phí, thời gian để xử lý cũng tăng lên rất nhiều lần khi hóa chất đã phân tán ra môi trường.Vấn đề nan giải nhất tại các điểm tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam, đó là các hóa chất này đã bị chôn lấp, rò rỉ, rơi vãi trong quá trình vận chuyển… không phù hợp tiêu chuẩn. Do đó, công việc quản lý môi trường tại những điểm này sẽ phải tập trung vào nội dung cải tạo, xử lý triệt để phục hồi các khu vực bị ô nhiễm để đưa hiện trạng của đất và nguồn nước ngầm trở về trạng thái ban đầu, nhưng hiệu quả đến đâu lại lệ thuộc vào mức độ đầu tư kinh phí cho công tác này.Trong nhiều năm qua, nhờ huy động được từ nhiều nguồn kinh phí khác nhau, Tổng cục Môi trường và các địa phương đã phối hợp tổ chức tiêu hủy, xây hầm bê tông kiên cố chôn lấp hàng trăm tấn hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu tại những điểm “nóng’ gây ô nhiễm môi trường.Điển hình như việc khoanh vùng xử lý ô nhiễm thuốc bảo vệ thực vật tại khu Lùm Nghè, thôn Hoàng Trù, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn (Nghệ An). Năm 1970, nơi đây từng đặt Nhà máy sản xuất thuốc bảo vệ thực vật.Năm 2008, Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường đã lựa chọn giải pháp xây tường rào, đào mương thoát nước với đáy lót than bùn dẫn vào bể than hoạt tính, đã cách ly khu vực ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật với khu vực xung quanh, mặt khác trồng cây bạch đàn phủ xanh toàn bộ diện tích ô nhiễm để cải tạo đất.Về xử lý ô nhiễm đối với nơi từng đặt kho thuốc bảo vệ thực vật nằm ngay trong khu dân cư ở thôn Mậu II cũng thuộc xã Kim Liên, Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường đã tiến hành xây kè sâu 2m bao quanh diện tích đất ô nhiễm; xây bể hoạt tính gom nước mưa.Đặc biệt, diện tích nền kho thuốc trước đây giờ được trồng cỏ Vetnơ, là loại thực vật có thân cứng và lá sắc nhọn trâu bò không dám ăn, có khả năng hấp thụ và biến đổi được hóa chất độc hại trong đất, loài cỏ này tự lụi tàn và tái sinh không cần chăm sóc.So sánh về môi trường sống sau khi khu vực kho thuốc bảo vệ thực vật được xử lý, ông Phạm Trọng Xuân, một trong số 18 gia đình nằm trong diện tích ô nhiễm của thôn Mậu II khẳng định những ngày nắng nóng mùi thuốc trừ sâu không còn bốc lên khó thở như trước đây, hiện giếng nước của 2 gia đình sau khi được cơ quan khoa học xét nghiệm không còn bị nhiễm độc. “Tôi đã 80 tuổi nhưng thời gian gần đây thấy mình khỏe hẳn ra”, ông Xuân lạc quan nói.Tuy vậy, theo đánh giá của Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường, công tác khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường do tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật vẫn còn nhiều nan giải, hiệu quả xử lý các điểm ô nhiễm trong những năm qua vẫn còn rất khiếm tốn.Do đó, biện pháp cần tiến hành ngay là tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức của cộng đồng, nhất là cộng đồng dễ bị tổn thương đang sống gần khu vực bị ô nhiễm. Họ phải được trang bị các kiến thức để chủ động phòng tránh tác hại của ô nhiễm, do tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật đối với sức khỏe và sinh kế của mình.Qua đó thay đổi hành vi như không đi vào khu vực bị nhiễm; thiết lập hàng rào ngăn trẻ em và cả gia súc, gia cầm; tránh dùng nước giếng đào, giếng khoan nông cho mục đích sinh hoạt…nhằm giảm nguy cơ phơi nhiễm các chất ô nhiễm đến con người.Để từng bước loại trừ ô nhiễm do tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật gây ra đối với cộng đồng, ngày 2/9/2012, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã ký Quyết định số 1206, về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường giai đoạn 2012-2015.Trong đó yêu cầu tiến hành điều tra, đánh giá, xác định mức độ và phạm vi ô nhiễm của 100 khu vực tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật gây ô nhiễm môi trường đặc biệt nghiêm trọng; xây dựng dự án đầu tư, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.Theo đó, với kinh phí thực hiện 1.010 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương và địa phương, do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, cơ quan chức năng và địa phương phải thực hiện di dời các công trình và người dân sinh sống trên khu vực ô nhiễm.Các địa phương tiến hành cô lập, cách ly, bao vây ngăn chặn ô nhiễm do hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu ra môi trường xung quanh; xây dựng các hệ thống an toàn ngăn ngừa người dân và gia súc tiếp xúc với khu vực bị ô nhiễm.Đồng thời xử lý, khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường đất, nước, không khí đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành về môi trường; cũng như quan trắc, giám sát chất lượng môi trường trong và sau quá trình xử lý, sau đó lập báo cáo gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường để kiểm tra, xác nhận hoàn thành./.