Xây dựng nền báo chí hiện đại

“ Nghị quyết Đại hội XIII đề ra tiềm năng ” thiết kế xây dựng nền báo chí truyền thông tiếp thị quảng cáo chuyên nghiệp, tân tiến ”, để triển khai được mụcs tiêu này, yếu tố nhân lực đóng vai trò cốt lõi, chính thế cho nên mỗi nhà báo cần phải học hỏi, rèn luyện, không ngừng thay đổi, phát minh sáng tạo, tiếp cận những phương pháp tác nghiệp mới, phương pháp làm báo mới để trở thành một nhà báo văn minh ”, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó quản trị thường trực Hội Nhà báo Nước Ta nhấn mạnh vấn đề khi trao đổi với phóng viên báo chí Báo Lao động và Xã hội nhân ngày kỷ niệm 97 năm Ngày Báo chí cách mạng Nước Ta ( 21/6/1925 – 21/6/2022 ) .

Ông Nguyễn Đức Lợi – nguyên Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam.

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại những cơ hội lớn cho hoạt động báo chí, tuy nhiên điều này cũng sẽ tạo ra những thách thức đối với báo chí, đặc biệt với báo in. Ông đánh giá về vấn đề này như thế nào?

Cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang mang lại rất nhiều thời cơ cho hoạt động giải trí báo chí truyền thông. Nhiều mô hình báo chí truyền thông, phương pháp, công cụ, trang thiết bị, thiên nhiên và môi trường cho hoạt động giải trí báo chí truyền thông đã sinh ra nhờ cuộc cách mạng này. Tạo ra khoảng trống hoạt động giải trí báo chí truyền thông lớn hơn, rộng mở hơn, hoạt động giải trí báo chí truyền thông cởi mở hơn, thuận tiện hơn …

Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng sẽ tạo ra những thách thức đối với hoạt động báo chí. Công nghiệp 4.0 sẽ xuất hiện thêm những loại hình báo chí mới sẽ tác động tiêu cực đến loại hình báo chí truyền thống đặc biệt là báo in. Công nghệ mới khiến cách thức độc giả tiếp cận thông tin cũng có nhiều thay đổi. Độc giả sẽ sử dụng các thiết bị đầu cuối  (smartphone) để tiếp cận thông tin qua mạng xã hội, internet.

Đặc biệt nhóm fan hâm mộ trẻ không còn đọc báo in nữa, thậm chí còn nhiều fan hâm mộ trẻ cũng không xem tivi, nghe đài mà họ tiếp cận thông tin từ những trang mạng xã hội và từ internet. Đấy là một thử thách lớn khó hoàn toàn có thể vượt qua so với báo in. Nhưng cách mạng 4.0 là một xu thế tất yếu là dòng chảy của thời đại, thế cho nên mỗi phóng viên báo chí, cơ quan báo chí truyền thông cần thích nghi và khai thác những thành tựu cuộc cách mạng này đem lại để hoạt động giải trí báo chí truyền thông tiếp thị quảng cáo được tốt hơn .

Nhiều ý kiến cho rằng mạng xã hội đang đóng vai trò dẫn dắt thông tin báo chí?

Trước đây để phóng viên báo chí hoàn toàn có thể tiếp cận được nguồn tin, thông tin thì phải tiếp xúc trực tiếp nguồn tin, người cung ứng thông tin cho báo chí truyền thông hay tổ chức triển khai, cơ quan. Nhưng lúc bấy giờ trong rất nhiều trường hợp những phóng viên báo chí, biên tập viên, những nhà báo tiếp cận nguồn thông tin lớn qua mạng xã hội. Đây là nguồn thông tin không hề bỏ lỡ so với những nhà báo bởi thông tin trên mạng xã hội rất đa dạng và phong phú .
Tuy nhiên, trong rất nhiều trường hợp những thông tin này thường không chính thống, không được kiểm chứng, thông tin đưa lên với ý chí của người viết và những người đưa thông tin lại không phải nhà báo, cũng không đại diện thay mặt cho tổ chức triển khai, cơ quan nào để phát ngôn. Nên những thông tin được phát hành mang tính chủ quan không chuyên nghiệp thậm chí còn không đúng mực, do đó mỗi nhà báo chỉ nên coi thông tin trên mạng xã hội là một nguồn tin tiếp cận khởi đầu và có sự tinh lọc, kiểm chứng lại .

Một trong những vấn đề khó khăn, trăn trở nhất của mỗi cơ quan báo chí là làm sao để tờ báo có thể sống được bằng nguồn thu từ độc giả chứ không phải từ thông tin quảng cáo. Theo ông làm sao để độc giả trả tiền khi đọc báo điện tử?

Báo chí truyền thống lịch sử thì vẫn thường dựa vào nguồn kinh phí đầu tư lớn nhất là fan hâm mộ. Độc giả trả tiền từ mua báo để tiếp cận thông tin. Ngoài ra báo chí truyền thông cũng dựa vào những nguồn khác như quảng cáo, hợp tác truyền thông online và 1 số ít cơ quan báo chí truyền thông khác dựa vào nguồn ngân sách nhà nước. Nhưng lúc bấy giờ việc fan hâm mộ bỏ tiền ra mua báo sẽ ngày càng co hẹp lại. Độc giả ngày càng có thói quen đọc thông tin không tính tiền trên internet, mạng xã hội. Nhưng để fan hâm mộ đọc báo trả tiền thì những tờ báo phải có những tác phẩm thật sự có chất lượng. Độc giả không khi nào trả tiền để đọc một thông tin thông thường. Người ta chỉ trả tiền với những bài báo có chất lượng, có hàm lượng nghiên cứu và phân tích, tổng hợp sâu mang tính dự báo. Họ bỏ tiền ra mua những tác phẩm báo chí truyền thông có hàm lượng chất xám cao. Điều này yên cầu tác phẩm bảo chí phải thực sự có chất lượng phân phối nhu yếu của fan hâm mộ. Để làm được điều này, yên cầu những cơ quan báo chí truyền thông nỗ lực phát minh sáng tạo và bền gan vững tâm, bởi đổi khác thói quen đọc báo không tính tiền lâu nay của fan hâm mộ chưa khi nào là điều thuận tiện .

Phóng viên Việt Nam và các phóng viên nước ngoài tác nghiệp tại sự kiện SEA Games 23.

Nghị quyết Đại hội XIII đề ra mục tiêu “xây dựng nền báo chí truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại”, vậy theo ông để thực hiện mục tiêu này mỗi phóng viên, cơ quan báo chí và Hội Nhà báo phải sẽ có những đổi mới như thế nào?

Theo tôi, việc này trước hết là của những cơ quan báo chí truyền thông, cơ quan chủ quản của những cơ quan báo chí truyền thông và đặc biệt quan trọng là của mỗi nhà báo. Hội Nhà báo Nước Ta chỉ là một trong những tổ chức triển khai, cơ quan góp thêm phần kiến thiết xây dựng nền báo chí truyền thông này .

Để xây dựng nền báo chí truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại thì vấn đề nhân lực đóng vai trò cốt lõi, chính vì vậy mỗi nhà báo cần phải học hỏi, rèn luyện, không ngừng đổi mới, sáng tạo, tiếp cận những phương thức tác nghiệp mới, phương thức làm báo mới để trở thành một nhà báo hiện đại. Một nhà báo không chỉ cần thành thạo kỹ năng viết tin, bài, chụp ảnh mà còn phải biết quay video clip về cùng một sự kiện, bảo đảm rằng sản phẩm của mình có thể được sử dụng cho cả báo in, báo điện tử, báo hình và phát thanh. Nhưng dù cách thức làm báo có thể khác so với trước đây thì đạo đức, lý tưởng làm nghề vẫn không bao giờ thay đổi. Báo chí phải luôn khách quan, tôn trọng sự thật, bảo vệ công lý và lẽ phải, công bằng và cân bằng, báo chí phải vì lợi ích của cộng đồng, của đất nước và nhân dân. Đó mới là lý tưởng cao cả của người làm báo cách mạng Việt Nam.

Bên cạnh đó vai trò của những cơ quan nhà nước phải tạo được ra môi trường tự nhiên hoạt động giải trí báo chí truyền thông tân tiến với phương pháp quản trị tân tiến, chuyên nghiệp văn minh. Các cơ quan quản trị, tổ chức triển khai phải biết cung ứng thông tin kịp thời cho báo chí truyền thông mới không tạo ra những khoảng trống, những trận địa cho thông tin xấu đi, thông tin không đúng chuẩn .
Với mục tiêu “ Đoàn kết – Kỷ cương – Đổi mới – Sáng tạo – Phát triển ”, Đại hội lần thứ XI nhiệm kỳ 2020 – 2025 Hội Nhà báo Nước Ta coi thay đổi phát minh sáng tạo là yếu tố then chốt để tăng trưởng. Một trong những việc làm trọng tâm phải tiến hành can đảm và mạnh mẽ hơn đó là liên tục phối hợp giữa Hội Nhà báo những cấp với cơ quan báo chí truyền thông những địa phương trong trao đổi thông tin, kiến thức và kỹ năng làm báo văn minh ; chuẩn bị sẵn sàng san sẻ kinh nghiệm tay nghề giúp những cơ quan báo chí truyền thông những địa phương trong ứng dụng công nghệ tiên tiến làm báo văn minh, nâng cao chất lượng những mẫu sản phẩm báo chí truyền thông, vượt qua sự cạnh tranh đối đầu của mạng xã hội và nhiều kênh thông tin như lúc bấy giờ … Tiếp tục tương hỗ trong giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ những người làm báo tham gia môi trường tự nhiên tác nghiệp nhiều thử thách. Hội sẽ liên tục tham gia lên tiếng, góp phần quan điểm, tham mưu xung quanh những yếu tố của Luật báo chí truyền thông, tạo hành lang pháp lý một cách thuận tiện cho báo chí truyền thông tăng trưởng .
Xin cảm ơn ông !