Đường dây siêu cao áp 500kV Bắc – Nam: Một mốc son lịch sử | Tạp chí Năng lượng Việt Nam

TRẦN VIẾT NGÃI – Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam 
(nguyên phó Trưởng Ban chỉ đạo đường dây siêu cao áp 500kV Bắc Nam)

Ý tưởng táo báo, đột phá

Tết Tân Mùi năm 1991 Thủ tướng Võ Văn Kiệt gặp chỉ huy Bộ Năng lượng, trong đó có Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải, Thủ tướng đặt yếu tố miền Nam thiếu điện, miền Bắc thừa điện, Bộ Năng lượng tìm cách đưa điện từ Bắc vào Nam. Những năm 1990, 1991 bước vào thời kỳ thay đổi quốc gia, lúc đó miền Trung chỉ có một số ít điểm phát điện bằng diezel như Đồng Hới, Liên Trì, và những thị xã, thị xã khác, đến năm 1990 miền Trung nhận được điện từ miền Bắc chuyển vào qua đường dây Đồng Hới-Huế-Đà Nẵng. Còn miền Nam ngoài xí nghiệp sản xuất thủy điện Trị An hiệu suất 440MW, thủy điện Đa Nhim 100MW và một số ít cơ sở phát điện bằng diezel như Trà Nóc, Quận Thủ Đức … Tổng hiệu suất điện cả miền Trung và miền Nam hồi đó chỉ khoảng chừng trên 1.000 MW điện .

Nhận được chủ trương của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Năng lượng đã cho triển khai ngay các thủ tục để xây dựng đường dây siêu cao áp 500kV đưa điện từ miền Bắc vào miền Nam. Đây là lần đầu tiên Việt Nam xây dựng đường dây siêu cao áp 500kV dài khoảng 1.500km, trong lúc đó trên thế giới đường dây dài nhất cũng chỉ từ 700-800km và phải xây dựng trong 7-8 năm.

Trong một thời hạn ngắn đã hình thành ra một loạt yếu tố quan trọng, Bộ trưởng giao cho Viện Năng lượng lập báo cáo giải trình khả thi, giao Công ty Khảo sát phong cách thiết kế Điện 1 chọn giải pháp phong cách thiết kế đường dây và cử cán bộ đi kiểm tra xác lập khảo sát địa chất, địa hình tích hợp với Công ty Khảo sát phong cách thiết kế Điện 2 và Phân viện phong cách thiết kế Điện Nha Trang để tập trung chuyên sâu việc khảo sát và xác lập tuyến đường dây. Có nhiều giải pháp lựa chọn, nhưng giải pháp đường dây đi theo dọc dãy núi Trường Sơn là giải pháp tối ưu nhất. Bộ Năng lượng mời Công ty Tư vấn PPI ( Úc ) làm tư vấn cho khu công trình này .
Đồng thời, xây dựng Ban chỉ huy, Ban quản trị để tiến hành kiến thiết xây dựng đường dây 500 kV. Trong một thời hạn ngắn, mọi việc làm đã được chuẩn bị sẵn sàng một cách khẩn trương và từng bước triển khai xong, Bộ trưởng Bộ Năng lượng báo cáo giải trình với Thủ tướng cho tiến hành triển khai. Vấn đề đặt ra khu công trình này phải kiến thiết xây dựng từ 8 đến 10 năm, nhưng ở đây Thủ tướng nhu yếu kiến thiết xây dựng trong 2 năm vì miền Nam thiếu điện nghiêm trọng, sớm được ngày nào quý ngày đó .
Khi có chủ trương này thì một số ít cán bộ hạng sang và một số ít nhà khoa học không ưng ý, trong đó có nhiều yếu tố như về mặt kỹ thuật giao động ¼ bước sóng ( với đường dây dài như vậy thì cuối đường dây điện áp sẽ tăng và không quản lý và vận hành được ) ; đường dây dài, hầu hết đi theo đồi núi do vậy yếu tố bảo vệ bảo đảm an toàn không tốt, không hề kiến thiết trong 2 năm được và nhiều nguyên do khác nữa. Nhưng với tư tưởng và quyết tâm lớn, Thủ tướng đã quyết định hành động cho tiến hành kiến thiết xây dựng. Trong một cuộc họp Thủ tướng có nói “ Ai ưng ý thì đứng vào hàng ngũ để cùng đi, ai không ưng ý thì đứng ra ngoài không được gây cản trở ” .

Làm thế nào để xây dựng đường dây trong vòng 2 năm?

Để kiến thiết xây dựng đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc – Nam, một loạt giải pháp được đặt ra một cách chi tiết cụ thể và đơn cử, trong đó việc lập quá trình để tiến hành kiến thiết xây dựng khu công trình, sắp xếp lực lượng từ khảo sát phong cách thiết kế, từ kiến thiết xây lắp, giám sát, sắp xếp vốn, kí kết hợp đồng, shopping vật tư thiết bị được sắp xếp một cách ngặt nghèo, sắp xếp logic với vận tốc rất là khẩn trương .
Công trình được chia ra 4 cung đoạn để khảo sát phong cách thiết kế và xây lắp. Cung đoạn 1 từ Hòa Bình đến Nghệ An do Công ty Xây lắp Điện 1 đảm nhiệm ; Cung đoạn 2 từ thành phố Hà Tĩnh vào Đaklei ( Kon Tum ) do Công ty Xây lắp Điện 3 tiếp đón ; Cung đoạn 3 từ Kon Tum vào đến Đắc Lắc do Công ty Xây lắp Điện 4 đảm nhiệm ; và Cung đoạn 4 từ Đắc Lắc vào đến Phú Lâm do Công ty Xây lắp Điện 2 đảm nhiệm. Trong 4 cung đoạn đó thì cung đoạn 2 từ TP Hà Tĩnh vào Kon Tum dài trên 600 km là cung đoạn khó khăn vất vả phức tạp nhất, trong đó có khoảng chừng 400 km đồi núi, rừng già cùng với nhiều khoảng chừng vượt sông lớn … Trong nhiều cuộc họp giao ban, nói về tiến trình Thủ tướng đều nhắc “ Nếu cung đoạn của Công ty Xây lắp Điện 3 xong thì toàn tuyến xong ” .

Thủ tướng Võ Văn Kiệt trên công trường thi công đường dây 500 kV Bắc – Nam. ( Trong ảnh : Ông Trần Viết Ngãi – Phó Trưởng Ban chỉ huy khu công trình đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc – Nam, Tổng giám đốc Công ty Xây lắp điện 3 đang trình làng về thiết bị an toàn lao động với Thủ tướng ) .
Vấn đề ở đây là chặt cây rừng già tạo đường lên núi để luân chuyển vật tư thiết bị rất là khó khăn vất vả, phải kêu gọi hàng vạn lao động địa phương, lực lượng quân đội từ Quân khu 4, Quân khu 5, Binh đoàn 15 để giải phóng rừng, mở đường tạo hiên chạy tuyến … Phải shopping nhiều xe máy thiết bị chuyên dùng để Giao hàng cho việc làm thiết kế, xây lắp. Trong đó một sáng tạo độc đáo có giá trị lớn là Bộ Năng lượng cho mua một bộ thiết bị kéo dây của Nhật Bản khoảng chừng 10 triệu USD, vì kinh phí đầu tư hồi đó rất thiếu nên Ban chỉ huy giao 4 Công ty Xây lắp “ copy ” bộ thiết bị đó để về tự sản xuất ra hàng loạt thiết bị tựa như, với chất lượng tốt để Giao hàng công tác làm việc thiết kế kéo dây sau này, tùy chiều dài và mức độ khó khăn vất vả của từng cung đoạn để mỗi Công ty Xây lắp tự sáng tạo lấy số lượng thiết bị cho mình .
Bước vào thiết kế đường dây 500 kV hàng loạt thiết bị như phương tiện đi lại vận tải đường bộ, máy xây đắp, phương tiện đi lại thông tin liên lạc được những Công ty Xây lắp shopping tăng lên rất nhiều so với trước đó để đủ bảo vệ máy móc cho việc xây đắp đúng quy trình tiến độ .
Một loạt những yếu tố quyết định hành động tiến trình trong 2 năm đó là :
Sử dụng quân chính quy ( cán bộ, kỹ sư và công nhân tay nghề cao ) phối hợp với nhân dân địa phương, bộ đội, công an, những doanh nghiệp để làm tổng thể những việc tương quan tới quá trình cho từng giờ từng ngày và từng tháng. Ví dụ trước kia Công ty Xây lắp Điện 3 thiết kế đường dây 220 kV Vinh – Đồng Hới dài 200 km kéo dây vượt sông Gianh phải dùng hàng trăm chiếc thuyền kết lại để dây không nhúng nước mặn. Thi công bằng giải pháp cuốn chiếu, mặc dầu là khu công trình trọng điểm nhưng cũng phải mất tới 2 năm mới triển khai xong. Nhưng ở đây trên từng cung đoạn được chia nhỏ ra nhiều đơn vị chức năng đảm nhiệm, hoàn toàn có thể mỗi đơn vị chức năng đảm nhiệm từ 5 đến 10 km trên toàn tuyến ; toàn bộ những cung đoạn nhỏ đều xong trong thời hạn 2 năm, có nghĩa là tổ chức triển khai những đơn vị chức năng xây lắp tăng lên rất nhiều trên toàn khu công trình .
Yếu tố khác là việc động viên, khen thưởng kịp thời tổ chức triển khai khoán việc làm cho từng tổ, từng đội, từng tổng đội, từng nhà máy sản xuất được làm rất kịp thời, tích hợp giữa lực lượng chính quy, lực lượng địa phương và những lực lượng khác. Suốt trong 2 năm không kể ngày đêm, chủ nhật, ngày lễ hội, mưa rét, bão lụt tổng thể dồn sức để chỉ huy và triển khai đúng quá trình. Có rất nhiều vị trí máy móc không hề đưa lên được phải kêu gọi người dân tộc bản địa, người những địa phương gùi từng bao xi-măng, từng bao cát lên đỉnh núi cheo leo để đúc móng như đỉnh đèo Hải Vân, đồi núi Đại Lộc, Giằng, Khâm Đức, đèo Lò Xo … Cán bộ công nhân suốt trong 2 năm đều sống trong những lán trại, hoặc 1 số ít nơi nhờ nhà dân ở không kể muỗi đốt, rắn cắn, sốt rét và kể cả quyết tử tính mạng con người. Lực lượng phục vụ hầu cần như luân chuyển lương thực, thực phẩm cho hàng vạn người lao động trên những vùng đồi núi, sông suối vô cùng khó khăn vất vả khó khăn .
Việc xử lý vốn cho khu công trình rất là quan trọng, Ban quản trị khu công trình tiếp tục thao tác với những Vụ của Bộ Năng lượng, Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước ngoài việc tạo chính sách thuận tiện thì việc cấp phép vốn luôn luôn kịp thời. Đồng chí Nguyễn Sinh Hùng Thứ trưởng Bộ Tài chính lúc đó được giao trách nhiệm trực tiếp xử lý vốn cho khu công trình, chiến sỹ đã đi kiểm tra nhiều điểm thiết kế trên công trường thi công như đèo Hải Vân, đèo Lò Xo, đèo Phước Tượng, Phú Gia …
Vai trò chỉ huy của Thủ tướng, của Bộ trưởng Bộ Năng lượng, của Ban chỉ huy khu công trình, Ban quản trị và chỉ huy những đơn vị chức năng triển khai rất là quan trọng. Ở Bộ giao ban hàng tuần để kiểm tra tiến trình của khu công trình, trong đó nhiều cuộc họp có Thủ thướng tham gia và chỉ huy xử lý kịp thời những vướng mắc .
Ở những đơn vị chức năng xây lắp thực thi việc giao ban hàng ngày trên toàn bộ toàn tuyến do đó mọi việc làm chậm trễ, ách tắc được xử lý kịp thời. Bộ Năng lượng đã cho 4 Công ty Xây lắp mua thiết bị thông tin liên lạc bằng Icom ( máy vô tuyến điện ) để liên lạc từ chỉ huy đến những tổ đội, những đơn vị chức năng thiết kế. Việc hợp tác giữa những đơn vị chức năng phong cách thiết kế với những công ty xây lắp rất là khoa học ngặt nghèo ; để rút ngắn thời hạn cho chuyển giao tim, mốc tuyến công ty phong cách thiết kế chỉ chuyển giao những vị trí cột néo, cột vượt, cột góc còn tổng thể phóng tuyến để xác lập những vị trí trung gian đều do những công ty xây lắp triển khai. Như vậy, việc xác lập khoảng chừng 3.600 vị trí móng, cột chỉ xử lý trong một thời hạn ngắn .

Việc khai thác cung cấp cát, sỏi, đá, sắt thép, xi măng để giải quyết đúc móng được giao cho các đơn vị xây lắp tự quyết định, do đó đã chủ động tìm địa điểm khai thác, hợp đồng khai thác, vận chuyển tới hàng triệu tấn sắt thép, xi măng, hàng triệu m3 cát, sỏi, đá, phục vụ công tác đúc móng.

Ngày 27/5/1992 Thủ tướng quyết định hành động thi công đúc móng một vị trí ở Mãn Đức ( Hòa Bình ), một vị trí ở Hòa Sơn – Hòa Vang ( TP. Đà Nẵng ) và một vị trí ở Phú Lâm. Sau gần 1 năm thi công việc đúc móng trên toàn tuyến đã hoàn thành xong. Móng nhỏ nhất khoảng chừng 300 m3 bê tông ( móng cột đỡ ), móng cột néo trung bình từ 1.000 – 1.500 m3 bê tông tùy theo từng loại cột, móng cột vượt thì cao hơn. Đồng nghĩa với việc công tác làm việc đào đất lên tới hàng chục triệu mét khối .
Nhờ nhân dân ưng ý, chỉ huy kinh khủng của Thủ tướng nên công tác làm việc đền bù giải phóng mặt phẳng thuận tiện, mặc dầu đi qua hàng chục tỉnh từ Bắc vào Nam. Duy nhất có một địa điểm đó là xã Nam Lộc, Nam Tân ( Nam Đàn, Nghệ An ) vùng công giáo toàn tòng, Thủ tướng đã trực tiếp vào gặp bà con để xử lý Thủ tướng nói : “ nhà nước đang thiết kế xây dựng đường dây 500 kV để cấp điện cho bà con, do đó bà con phải ủng hộ ”. Sau đó mọi việc làm giải phóng hàng chục vị trí ở vùng này được suôn sẻ. Trên đường về Thủ tướng thăm nhà lưu niệm Bác Hồ ở làng Sen, Thủ tướng nói : “ Thưa Bác, chúng cháu đang kiến thiết xây dựng đường dây 500 kV Bắc Nam, Bác phù hộ độ trì cho khu công trình được suôn sẻ ” .
Trong suốt 2 năm chỉ huy thiết kế xây dựng khu công trình Thủ tướng đã trực tiếp đi tới nhiều nơi trên công trường thi công để kiểm tra động viên cán bộ, công nhân, trong đó cứ vào miền Trung Thủ tướng nhu yếu “ gánh hát ” của Công ty Xây lắp Điện 3 đến trình diễn .
Về cung ứng vật tư thiết bị :
Cột thép 60 % nhập của Ucraina, 40 % do 4 Công ty Xây lắp tự sản xuất trong nước, dây dẫn nhập từ Ucraina, sứ phụ kiện đường dây nhập ở Pháp, hàng loạt thiết bị của 5 trạm biến áp nhập từ Memagelal của Pháp đều được phân phối kịp thời bảo vệ đúng quá trình. Duy nhất có dây cáp quang do Nước Ta ký hợp đồng chậm 6 tháng nên khi kiểm tra quá trình phát hiện ra yếu tố này, Thủ tướng đã cử chiến sỹ phó Ban chỉ huy và chiến sỹ Trưởng ban quản trị khu công trình sang Nhật để xử lý. Nhờ cách ngoại giao và quan hệ tốt việc giải quyết và xử lý quá trình cáp quang đã được khắc phục ( quản trị Tập đoàn Nicsoywai được cho phép lấy cáp quang đã sản xuất của nước khác để cấp trước cho Nước Ta ) .
Đến khoảng chừng tháng 3 năm 1993 việc dựng cột ( khoảng chừng 3.600 cột ) trên toàn tuyến đã triển khai xong. Trong việc xây đắp 5 trạm biến áp thì trạm Pleiku chậm tiến trình 1 tháng, phó Ban chỉ huy đã ứng tiền của Công ty Xây lắp Điện 3 lên thưởng động viên kịp thời để tổng thể đơn vị chức năng kiến thiết, thí nghiệm làm ngày đêm bảo vệ đúng tiến trình .

Trên khu công trình đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc – Nam ( mạch 1 ). ( Ảnh : TTXVN )
Việc xây đắp kéo dân dẫn, dây cáp quang lắp ráp sứ, phụ kiện được hoàn thành xong vào cuối tháng 3 đầu tháng 4 năm 1994, sau đó là công tác làm việc hiệu chỉnh, thí nghiệm và kiểm tra của điều độ vương quốc để sẵn sàng chuẩn bị hòa điện tại trạm Thành Phố Đà Nẵng vào ngày 27 tháng 5 năm 1994 .
Trong suốt 2 năm thiết kế, hàng vạn người lăn lộn với khu công trình trong đó có gần 300 người đã quyết tử với nhiều nguyên do khác nhau như ốm đau, bệnh tật, chết đuối, đổ cột, sập hầm … Một điều còn áy náy là chưa làm được một nghĩa trang, một tượng đài kỷ niệm để tri ân những người đã quyết tử cho khu công trình thế kỷ này .

Hiệu quả kinh tế của công trình

Công trình siêu cao áp 500 kV Bắc Nam được hoàn thành xong đã thống nhất được mạng lưới hệ thống điện của 3 miền, phân phối điện cho miền Trung đặc biệt quan trọng cho miền Nam để tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, tạo tiền đề cho công cuộc thay đổi quốc gia. Công trình có tổng dự toán là 3.800 tỷ đồng, nhưng do quy trình quản trị và xây đắp, do khảo sát phong cách thiết kế hài hòa và hợp lý, giám sát khu công trình ngặt nghèo nên quyết toán chỉ hết 3.550 tỷ đồng đã làm lợi cho nhà nước 250 tỷ đồng. Sau 3 năm quản lý và vận hành đã khấu hao hết hàng loạt vốn của khu công trình .
Đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc – Nam thành công xuất sắc cần nêu một số ít tấm gương nổi bật có công lớn với khu công trình. Đó là vai trò của Thủ tướng Võ Văn Kiệt người đưa ra chủ trương, quyết định hành động, quyết đoán và là trực tiếp chỉ huy để khu công trình thành công xuất sắc tốt đẹp. Cùng với một số ít chiến sỹ như Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải, Thứ trưởng Lê Liêm, Bộ trưởng Thái Phụng Nê, chiến sỹ Trương Bảo Ngọc, chiến sỹ Lê Quang Huyến, chiến sỹ Lê Nguyên Đính, chiến sỹ Nguyễn Viết Xuân, chiến sỹ Nguyễn Văn Châu, chiến sỹ Hồ Anh Tô, chiến sỹ Trần Viết Ngãi, chiến sỹ Đậu Đức Khởi, chiến sỹ Hồ Văn Thái, chiến sỹ Lê Văn Tạo, chiến sỹ Nguyễn Bá Hòa, chiến sỹ Đinh Miên, chiến sỹ Hồ Thị Bích Phượng, GS.TS Trần Đình Long … xứng danh là những người anh hùng của khu công trình thế kỷ này .
Việc hoàn thành xong đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc Nam cũng là lúc sinh ra Tổng công ty Điện lực Nước Ta ( EVN ), 4 công ty truyền tải điện đã quản lý và vận hành khai thác bảo đảm an toàn, hiệu suất cao cao của mạng lưới hệ thống đường dây này. Suốt 20 năm qua khu công trình đã truyền tải hàng trăm tỷ kWh phân phối điện cho miền Trung và miền Nam. Mặc dù sau 20 năm quản lý và vận hành, nhưng chất lượng khu công trình vẫn bảo vệ giữ nguyên giá trị của nó. Việc kiến thiết xây dựng xong đường dây siêu cao áp 500 kV mạch 1 đã rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm kinh nghiệm tay nghề. 22 năm nhiều thế hệ chỉ huy của Tổng Công ty Điện lực Nước Ta nay là Tập đoàn Điện lực Nước Ta ( EVN ) đã tập trung chuyên sâu chỉ huy thiết kế xây dựng được rất nhiều nguồn điện, rất nhiều mạng lưới hệ thống đường dây và trạm từ lưới truyền tải, lưới phân phối, đưa điện về nông thôn, vùng sâu vùng xa hải đảo đến nay đã phân phối điện đến 96 % những xã và 98 % hộ dân với hiệu suất điện lên tới 34.000 MW và sản lượng điện 132 tỷ kWh vào năm 2013 .
Sau đường dây 500 kV mạch 1 đã mở ra nhiều triển vọng để thiết kế xây dựng đường dây 500 kV mạch 2, đặc biệt quan trọng năm 2008 EVN đã xây dựng Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia ( NPT ). Từ đó đến nay với sự chỉ huy của EVN và sự chỉ huy trực tiếp của NPT không những quản lý và vận hành, khai thác những đường dây 500 kV mà còn tăng cấp tái tạo những trạm biến áp, những tụ bù, nâng hiệu suất của những trạm biến áp như Phú Lâm, Pleiku, TP. Đà Nẵng lên gấp đôi ; đã kiến thiết xây dựng những đường dây 500 kV Sơn La-Hà Nội, Lai Châu-Sơn La, những trạm 500 kV như Dốc Sỏi, Thường Tín, Quảng Ninh … Mặc dù nguồn vốn khó khăn vất vả nhưng EVN và NPT đã tìm mọi cách xử lý đủ vốn để góp vốn đầu tư tăng trưởng mạng lưới hệ thống lưới truyền tải từ đường dây 500 kV, trạm 500 kV, đường dây 220 kV và trạm 220 kV đến khắp 62 tỉnh thành .
Đặc biệt ngày 5 tháng 5 vừa mới qua, sau 30 tháng kiến thiết xây dựng, NPT đã chỉ huy triển khai xong và đóng điện đường dây 500 kV Pleiku-Mỹ Phước-Cầu Bông dài 445 km và trạm 500 kV Cầu Bông để phân phối điện vào mùa khô năm nay cũng như cấp điện lâu dài hơn cho khu vực miền Nam .

Trong chặng đường 20 năm qua, ngành Điện đã bứt phá tăng tốc trong việc xây dựng nguồn và lưới điện để thường xuyên đảm bảo cung cấp điện cho nền kinh tế xã hội, góp phần thúc đẩy sự nghiệp Công nghiệp hóa đất nước vào 2020. Hiện nay ngành Điện đang tập trung sự nghiệp phát triển điện theo Tổng sơ đồ Điện VII để đến năm 2020 công suất điện được nâng lên khoảng 70.000MW và điện lượng 330-360 tỷ kWh, lúc đó điện đầu người đạt trên 3.000kWh/người/năm. Hiện nay ngành Điện đang tập trung vào các mục tiêu nhiệm vụ quan trọng như tối ưu hóa chi phí trong sản xuất kinh doanh, vận hành, xây dựng cơ bản… để làm giảm giá thành điện, mặt khác đang tập trung cho nhiệm vụ tiết kiệm điện, giảm tổn thất điện năng ngày càng tốt hơn, phát triển bền vững trên nhiều lĩnh vực để xứng đáng một Tập đoàn kinh tế hàng đầu trong ngành Năng lượng Việt Nam, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

NangluongVietnam. vn

SỰ KIỆN BẠN ĐỌC QUAN TÂM

Nước cờ tàn của Hoa Kỳ ở Ukraine
Ông Trần Xuân Giá và phiên tòa lịch sử
“Bầu” Kiên thực sự có bao nhiêu tiền?
Ukraine: Lối rẽ nội chiến, hay Nhà nước Liên bang?
Đâu là sự khác biệt giữa Crimea và Kosovo?
Campuchia trước chính sách nước đôi của Trung Quốc
Chủ tịch Kim Jong-Un qua lời kể của ngư

Source: https://dichvubachkhoa.vn
Category : Điện Tử Bách Khoa