Giao diện đồ họa người dùng – Wikipedia tiếng Việt

Giao diện đồ họa người dùng trong tiếng Anh gọi tắt là GUI (Graphical User Interface) là một thuật ngữ trong ngành công nghiệp máy tính. Đó là một cách giao tiếp với máy tính hay các thiết bị điện tử bằng hình ảnh và chữ viết thay vì chỉ là các dòng lệnh đơn thuần. GUI được sử dụng phổ biến trong máy tính, các thiết bị cầm tay, các thiết bị đa phương tiện, hoặc các linh kiện điện tử trong văn phòng, nhà ở,…

Phạm vi sử dụng thuật ngữ GUI hầu như chỉ được giới hạn trong các thiết bị có màn hình 2 chiều. Nó ít được sử dụng trong các thiết bị với giao diện có độ phân giải thấp như một số thiết bị chơi game (HUD được sử dụng nhiều hơn).

GUI được những nhà nghiên cứu tại Xerox PARC tăng trưởng trong thập niên 1970. Ngày nay hầu hết những hệ điều hành quản lý máy tính nhiều người dùng đều sử dụng giao diện này .

Cha đẻ của GUI[sửa|sửa mã nguồn]

Douglas Englebart[1] hiện được xem là cha đẻ của giao diện người dùng đồ họa lúc còn sơ khai. Sau khi tốt nghiệp ngành kĩ thuật điện vào năm 1948, Douglas làm việc tại Viện NACA (NACA Institute, tiền thân của NASA hiện giờ). Sau đó, với mong muốn được làm công việc có thể mang lại lợi ích cho toàn nhân loại, ông đã nghĩ đến việc xây dựng một chiếc máy có thể làm tăng trí tuệ con người.

Trong tiến trình cuộc chiến tranh, Douglas thao tác với vai trò là một kiểm soát viên rađa để hoàn toàn có thể tưởng tượng ra một thiết bị hiển thị được thiết kế xây dựng xoay quanh những ống tia cathode mà qua đó người dùng hoàn toàn có thể thiết kế xây dựng những quy mô thông tin một cách trực quan trải qua đồ họa, và họ hoàn toàn có thể tương tác với bất kỳ những gì họ nhìn thấy. Để hoàn toàn có thể thực thi được sáng tạo độc đáo này, ông phải tìm nguồn hỗ trợ vốn. Song, đó không phải là việc thuận tiện mà hoàn toàn có thể thực thi được trong thời hạn ngắn .

Năm 1955, Douglas đạt được học vị tiến sĩ và vào làm việc tại Học viện Nghiên cứu Stanford (Standford Research Institute), và tại đó ông đã đạt được nhiều bằng sáng chế về “các thành phần tiểu hóa máy tính” (miniaturizing computer components). 1959, ông đã thuyết phục được Không quân Hoa Kỳ (United States Air Force) hỗ trợ quỹ cho ý tưởng của ông. 1962, ông cho xuất bản luận văn Augmenting Human Intellect[2] với nội dung chính là các ý tưởng mà ông đã ấp ủ. Qua luận văn này, ông khẳng định “máy tính không phải để thay thế trí tuệ con người, mà là để cải thiện nó“. Một trong những ví dụ mà ông sử dụng trong luận văn này là một kiến trúc sư sử dụng một công cụ nào đó tương tự các phần mềm CAD ngày nay để thiết kế nên các tòa nhà.

Douglas và những tập sự của ông liên tục thao tác để tăng trưởng những ý tưởng sáng tạo và công nghệ tiên tiến này. Và vào năm 1968, một sự trình diễn công khai minh bạch được triển khai trước hơn 1000 những chuyên viên máy tính về những thành quả từ những sáng tạo độc đáo bắt đầu của ông .

Tiền thân của GUI được khai sinh bởi những nhà nghiên cứu tại Standford Research Institute – được dẫn đầu bởi Douglas Engelbart. Khi đó, họ phát triển việc sử dụng những siêu liên kết (hyperlinks) dựa trên chữ cho hệ thống trực tuyến (On-Line System), trong đó các liên kết được thao tác với một con chuột. Khái niệm siêu liên kết sau đó đã được các nhà nghiên cứu tại Xerox PARC mở rộng sang phạm vi đồ họa.

1963, Sketchpad, một hệ thống dựa trên con trỏ (pointer) được phát triển bởi Ivan Sutherland. Hệ thống này sử dụng một cây bút phát sáng để thao tác việc tạo và thao tác với các đối tượng trong các bản vẽ kĩ thuật.

Giao diện người dùng PARC[sửa|sửa mã nguồn]

Giao diện người dùng PARC gồm những thành phần đồ họa như hành lang cửa số ( window ), thực đơn ( menu ), nút kiểm tròn ( radio button ), ô kiểm vuông ( check box ) và những hình tượng ( icon ) .
Dựa trên mạng lưới hệ thống tiền thân, lần lượt những mạng lưới hệ thống đồ họa được sinh ra. Năm 1981, quy mô quản lý và điều hành máy tính dựa trên GUI tiên phong được sinh ra là Xerox 8010 Star Information System. Tiếp theo đó là Apple Lisa năm 1983, Macintosh 128K của Apple năm 1984, Atari ST và Commodore Amiga năm 1985. Việc tinh chỉnh và điều khiển đồ họa bằng lệnh ( command ) được khai sinh khi IBM cho sinh ra Common User Access ( 1987 ), trong đó những chuỗi lệnh khác nhau sẽ được vận dụng cho những chương trình khác nhau như : phím F3 sẽ kích hoạt chính sách tương hỗ trong WordPerfect, nhưng nó sẽ đóng chương trình trong những ứng dụng khác của IBM .Tiếp nối sự tăng trưởng của những mạng lưới hệ thống GUI là sự sinh ra của những keyboard overlays ( tạm dịch, bàn phím được cho phép kiểm soát và điều chỉnh bố cục tổng quan công dụng ). Đó là những mảnh giấy hay plastic được đặt trong những chỗ trống giữa những phím, nó có trách nhiệm cung ứng cho người dùng công dụng của những phím khác nhau của những ứng dụng đã được xác lập. Có thể tưởng tượng những bàn phím như vậy với những keystroke thời nay như : Control-Alt-Delete sẽ mở Task Manager trong hệ quản lý và điều hành Windows, còn trong những mạng lưới hệ thống Unix thì sẽ tắt máy tính .

Các hệ thống GUI phổ biến ngày nay là Microsoft Windows, Mac OS X, X Window System trên các PC (Personal Computer), laptop. Ngoài ra còn có sự góp mặt của các thiết bị di động như Symbian, BlackBerry OS, Android, iOS. Các hệ thống này đều được phát triển dựa trên những ý tưởng ban đầu của Xerox, cho nên chúng gần như có các khái niệm tương tự nhau (như button, radio button, menu…)

Các thành phần trong GUI[sửa|sửa mã nguồn]

Một mạng lưới hệ thống GUI là sự phối hợp của những công nghệ tiên tiến, thiết bị để phân phối cho người dùng một nền tảng được cho phép người sử dụng hoàn toàn có thể tương tác với nó .Một chuỗi những thành phần của GUI tuân theo một ngôn từ trực quan ( visual language ) để trình diễn thông tin được tàng trữ trong những máy tính. Thông dụng nhất khi kể đến sự tích hợp những thành phần như vậy là quy mô WIMP ( window, icon, menu, pointing device ) trong những máy tính cá thể .

• Các thành tố điều khiển dùng trong GUI