Hiểu biết cơ bản về linh kiện điện tử và cách đo (Thầy Vương Khánh Hưng) – Linh Kiện Tháo Máy – Bán lẽ linh kiện điện tử

Điện trở và họ điện trở .
Điện trở là một linh kiện cơ bản nhất của toàn bộ những mạch điện. Trong những mạch điện, điện trở dùng làm những ống dẫn điện, dòng chảy qua những điện trở là do có lệch áp giữa 2 đầu của điện trở. Điện trở có rất nhiều chủng loại, điện trở than ( RT ), điện trở màn sắt kẽm kim loại ( RJ ), điện trở dây quấn ( RX ) … Trong họ những điện trở, mình chiết áp, nhiệt trở, quang trở, ẩm trở, từ trở, điện trở cầu chì …

Khi Bạn có một điện trở trên tay, Bạn cần biết 2 tham số chính, đó là :

(1) Sức cản dòng của điện trở, đơn vị tính theo ohm, kilo-ohm và mega-ohm…

           1K = 1000 ohm    và:   1M = 1000K

Các điện trở thường có sai số, hay mức gia giảm. Độ gia giảm của những điện trở thông dụng thường là 5 %, 10 % và 20 %. Cách ghi trị những điện trở trên mạch hoàn toàn có thể như sau : 4.7 K hay 4 k7, 1.5 K hay 1 k5 …
Với những điện trở ống, người ta ghi trị điện trở bằng những vòng màu. Với điện trở 4 vòng màu thì :

• Màu của vòng 1 và vòng 2: dùng biểu thị số theo màu. Thí dụ: màu đỏ là 2, màu lục là 5…
• Màu của vòng 3: dùng biểu thị số số 0. Thí dụ: màu đỏ (2) là 00, màu cam (3) là 000…
• Màu của vòng 4: dùng ghi trị gia giảm. Thí dụ: màu bạc là gia giảm 10%, không màu là 20%…

Người ta còn dùng những gạch ghi trên ký hiệu của điện trở để chỉ hiệu suất, tức cho biết sức chịu nóng của những điện trở. Bạn xem hình :

Bạn hoàn toàn có thể ghép những điện trở lại với nhau và tạo ra những điện trở có trị tương tự theo ý muốn của Bạn .
Thí dụ : khi Bạn muốn có 1 điện trở 15K Bạn hoàn toàn có thể cho ghép nối tiếp điện trở 10K với 5K. Và khi muốn có điện trở 5K Bạn hoàn toàn có thể cho ghép song song 2 điện trở 10K .
Để tính trị của những điện trở tương tự Bạn dùng những công thức sau :
( 2 ) Công suất đốt nóng của điện trở .
Để tính hiệu suất đốt nóng trên những điện trở, Bạn dùng những công thức sau ( Bạn xem hình ). Nói chung điện trở có kích cỡ càng lớn, sức chịu nóng càng cao .

( 3 ) Người ta kiểm tra trị điện trở bằng Ohm kế. Khi dùng Ohm kế đo một điện trở, Bạn thường làm theo trình tự sau :

• Trước hết nhìn điện trở để đoán biết trị của điện trở.
• Chọn thang đo Ohm sao cho thích hợp.
• Chập 2 đầu cây đo lại và chỉnh kim về vạch chỉ 0 ohm
• Đoán vị trí kim sẽ dừng. Lúc đo, chờ kim đến dừng ngay vị trí đã dự đoán trước. Nếu đúng là tốt.

Chiết áp .
Biến trở hay chiết áp : Hình vẽ cho thấy những biến trở thường dùng trên những thiết bị điện tử. Biến trở hay chiết áp được cấu trúc từ một vành cung than, trên đó có một điểm chạy, khi Bạn xoay trục cho dời điểm chạy, Bạn đã làm biến hóa trị của điện trở .

Các hư hư thường gặp của những điện trở thường là bị tăng ohm bị cháy, bị đứt. Với những chiết áp thì bị mòn lớp than, bị nứt bể chổ chân nối. Bạn hãy kiểm tra những điện trở bằng Ohm kế, nếu phát hiện hư thì thay mới là xong .
Bạn nhớ, do điện trở dùng làm ống dẫn điện, nên trong mạch DC, trên 2 đầu một điện trở thường có lệch áp, nếu khi kiểm tra một điện trở bằng phép đo volt DC, phát hiện ngang 2 đầu điện trở không có lệch áp, Bạn hãy xem kỹ lại mạch điện, rất hoàn toàn có thể phần mạch này đã bị mất dòng do hở mạch .
Tụ điện .
Tụ điện là kho chứa điện, nó cất giữ những điện tích trên những bản cực và những điện tích này tạo ra điện trường nằm phân bổ trong lớp điện môi. Cấu tạo của một tụ điện là dùng 2 bản cực ép ở giữa là một màn mỏng dính làm bằng chất không dẫn điện và gọi nó là điện môi .
Sức chứa điện, quen gọi là điện dung, đơn vị chức năng tính là Farad ( F, Faraday ). Trị điện dung tùy theo kích cỡ của bản cực và độ dầy mỏng mảnh của lớp điện môi. Bản cực càng to, lớp điện môi càng mỏng mảnh, tụ chứa những nhiều điện .
Khi trên tay Bạn có một tụ điện Bạn cần biết 2 tham số chính sau :
( 1 ) Điện dung, tức sức chứa điện của tụ, người ta ghi trên tụ trị điện dung : Thí dụ : 10 uF, 0.01 uF, 100 pF, …
( 2 ) Điện áp thao tác của tụ, tức là sức chịu áp của tụ : Thí dụ : trên tụ ghi là 16V, 400V …
Một tụ ghi là 1000 uF / 16V có nghĩa là trị điện dung của nó là 1000 uF và sức chịu áp là 16V. Khi thao tác, điện áp trên tụ này không được cao hơn mức 16V, mức áp trên tụ quá cao sẽ làm nổ tụ .

Bạn hoàn toàn có thể cho ghép những tụ điện lại để tạo ra một tụ điện tương tự có trị điện dung và sức chịu áp theo ý muốn của Bạn .

• 2 tụ ghép nối tiếp sẽ làm giảm trị điện dung, nhưng tăng sức chịu áp.
• 2 tụ ghép song song sẽ làm tăng trị điện dung, nhưng không tăng sức chịu áp.

Trong toàn bộ những mạch điện, tụ điện thao tác theo 2 quy trình. Quá trình nạp điện và quy trình xả điện .

• Khi nạp điện, mức áp trên tụ tăng dần lên cho đến lúc bằng với mức nguồn nạp.
• Khi xả điện, mức áp trên tụ giảm dần xuống cho đến lúc bằng 0 (tụ đã xả hết điện).

Người ta đặt tên những tụ điện thường theo chất đã được dùng tạo điện môi, do vậy mình có tụ hóa, tụ mica, tụ giấy, tụ xứ, tụ gốm ( tức tụ ceramic ), tụ thủy tinh …
Khi muốn làm biến hóa trị điện dung của một tụ điện, Bạn hoàn toàn có thể dùng những tụ xoay ( quen ghi là VC ). Tụ xoay thường dùng trong những bẩy sóng tạo bởi cuộn dây và tụ xoay, nó dùng để bắt sóng điện từ trường hay tạo ra tín hiệu dạng sin có tần số đổi khác được tùy theo trị của tụ xoay .
Hình dạng những tụ điện thường thấy như những hình vẽ như sau :


Khi nghi tụ điện hư, Bạn hoàn toàn có thể kiểm tra tụ bằng một ohm kế. mình biết tụ không cho dòng điện DC chảy qua ( vì giữa 2 bản cực là một lớp cách điện ), do đó khi dùng Ohm kế đo một tụ điện, kim sẽ phải chỉ vạch “ vô cực ”, nếu kim lên cho thấy lớp điện môi đã bị rĩ điện, bị chạm, cần thay tụ tốt khác .

Tụ điện thường có những hư hư như sau :

• Tụ rĩ, lúc này Bạn thấy kim Ohm kế không về đến vạch chỉ “vô cực”.
• Tụ đứt, nó không còn tính năng nạp xả điện, khi đo Ohm kế dùng thang đo ohm lớn, kim sẽ không có dấu hiệu nhíc lên rồi xuống, hấu như không gây hư hư nặng hơn trong mạch.
• Tụ chạm, khi đo với Ohm kế dùng thang đo ohm nhỏ, kim lên chỉ vạch 0 ohm. Tụ chạm thường gây ra hư hư nặng hơn trong máy.
• Tụ khô, lúc này trị điện dung của nó giảm thấp, ở các tụ hóa dể lâu không dùng tụ thường bị khô.

Cuộn cảm.

Các cuộn dây, quen gọi là cuộn cảm, cuộn cảm cũng là một trong những linh kiện cơ bản của những loại mạch điện ( hai linh kiện cơ bản kia là điện trở R và tụ điện C ). Cuộn cảm thường ghi là L và có đơn vị chức năng tính là Henry ( H ), đó là thông số tự cảm. Cuộn dây hay cuộn cảm L là linh kiện điện từ nên nó có rất nhiều tác dụng trong trong thực tiễn. Hình dạng của những cuộn dây, như những hình vẽ sau đây :

Cuộn cảm L được sản xuất từ những cuộn dây dẫn điện, bên ngoài có phủ lớp vecni rất mỏng dính dùng làm lớp cách điện. Khi cuộn dây được cấp dòng, nó sẽ phát sinh ra từ trường móc vòng, sự biến hóa của từ trường này sẽ tạo ra dòng điện ứng. Điện trở DC của những cuộn cảm L thường rất nhỏ, nên nó không tạo tính cản dòng điện DC, so với dòng điện DC hoàn toàn có thể xem cuộn cảm L như làm chập. mình biết, sự đổi khác từ thông sẽ tạo ra dòng điện ứng trong cuộn dây, dòng điện này chống lại sự đổi khác của dòng điện ngoài nên cuộn cảm có sức cản dòng điện AC rất mạnh. Có thể coi cuộn cảm như một kho chứa điện theo dòng I ( và tụ điện là một kho chứa điện theo áp V ). mình có :

                                                       1H = 1000mH   và   1mH = 1000uH.

Nói chung thông số tự cảm của cuộn dây L nhờ vào vào số vòng quấn, kích cở của cuộn dây và lõi từ. Với những cuộn cảm thao tác ở tần số cao, người ta thường dùng lõi không khí hay lõi ferit, và để làm giảm điện dung giữa những lớp quấn, người ta dùng kiểu quấn dây dạng tổ ông. Trong những mạch cộng hưởng LC, dùng làm bẩy sóng, người ta thường dùng những cuộn cảm hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh được thông số L và nhờ vậy hoàn toàn có thể làm biến hóa tần số cộng hưởng của mạch LC .
Phân loại những cuộn cảm L :
( 1 ) Cuộn cảm quấn dạng lớp. Nếu dùng dây đồng cách điện, quấn đều theo từng lớp đè lên nhau, cách quấn này đơn thuần, có thông số Henry lớn, như tụ ký sinh giữa những lớp dây quấn cũng lớn, nó thường dùng làm những cuộn lọc tiếng trong những thùng loa. Với những dãy tần cao, người ta dùng những cuộn dây quấn ít vòng, có khoảng chừng hở, loại cuộn dây này có điện dung ký sinh nhỏ, có thông số Q. lớn. Tần số thao tác của cuộn dây càng cao thì cuộn dây quấn càng ít vòng .
( 2 ) Cuộn cảm quấn dạng tổ ông. Để có thông số tự cảm lớn và điện dung ký sinh nhỏ ( điện dung này tạo ra do những lớp dây quấn ép quá sát vào nhau ), người ta dùng cách quấn nhiều lớp nhưng sắp xếp theo kiểu hình tổ ông, những lớp dây thường cho lệch góc 19 đến 26 độ. Các cuộn dây này thường dùng làm cuộn cản sóng cao tần ( RF chock ) .
( 3 ) Các cuộn cảm có lõi từ. Người ta hoàn toàn có thể tăng thông số tự cảm L bằng cách dùng những lõi từ ( sắt từ hay sắt bụi ). Lõi từ dùng cho những cuộn dây thao tác ở vùng tần số cao thường là lõi ferit ( sắt bụi ), dùng cho vùng tần số thấp là lõi lá sắt từ. Cuộn self dùng làm bộ lọc, dùng hấp thu linh kiện dợn sóng trên những đường nguồn thường phải có thông số tự cảm L lớn, nên lõi từ thường là lõi sắt từ .
biến áp .
Người ta cho quấn nhiều cuộn dây nằm chung trên một mạch dẫn từ để tạo ra những loại biến áp T. Bạn xem hình, cuộn dây lấy dòng ngả vào gọi là cuộn sơ cấp, cuộn dây cho ra điện cấp cho tải gọi là cuộn thứ cấp. Điện áp thao tác trên những cuộn dây tùy thuộc vào số vòng quấn, điện áp biến hóa giữa những cuộn dây tùy thuộc vào tỷ số giữa những vòng quấn .

Với biến áp thao tác ở vùng tần số thấp, như biến áp nguồn nuôi, biến áp ở mạch âm thanh thường dùng lõi là lá sắt từ. những biến áp dùng ở vùng tần số cao thì dùng lõi là ferit hay lõi không khí ( nghĩa là không có lõi ) .
Hình vẽ cho thấy, thanh anten dùng cho sóng AM gồm những cuộn dây quấn trên lõi ferit, những biến áp cộng hưởng trung tần dùng lõi ferit kiểm soát và điều chỉnh được. những biến áp âm tần hay biến áp nguồn dùng lõi là lá sắt từ .

Với những biến áp nguồn, Bạn quan tâm : Kích thước biến áp càng lớn, hiệu suất chuyển tải càng lớn, số vòng quấn bên cuộn thứ càng nhiều vòng, mức volt lấy ra càng cao. Bạn hoàn toàn có thể kiểm tra những biến áp bằng Ohm kế. Đo kiểm tra những cuộn dây để tìm những cuộn dây bị đứt, ở những cuộn dây sơ cấp có thông số tự cảm L lớn, khi đo ohm với dòng lớn ( lấy thang đo nhỏ ), Bạn sẽ thấy kim lên chậm ( do dòng điện ứng phát sinh trong cuộn dây dùng chống lại dòng điện ngoài ). Nói chung, khi hoạt động giải trí những baps không được quá nóng, ấm ấm là thông thường .
Loa
Loa là bộ chuyển đổi dòng điện tín hiệu âm thanh ra sóng âm truyền Viral trong khoảng trống và đến tai của mọi người. Loa thường dùng ký tự B hay BL ( trên sơ đồ TQ ) .
Cấu tạo của Loa điện động :

Vựa vào nguyên tắc điện từ học, người ta quấn một cuộn dây cứng và cho gắn trên một màn loa, cuộn dây đặt gần một nam châm hút vĩnh cữu, khi Bạn cho dòng điện tín hiệu chảy vào cuộn dây, cuộn dây sẽ sinh ra từ trường và chịu tương tác với nam châm từ vĩnh cữu, cuộn dây sẽ rung và làm rung màn loa tạo ra sóng âm. Hình vẽ dưới đây cho thấy cấu trúc của một loa điện động .
Khi Bạn có một loa trên tay, Bạn cần biết trở kháng của loa ( trở kháng của loa khác với số ohm mà Bạn đo được ở cuộn dây ). Trở kháng của những loa thường từ 3.2 ohm đến 32 ohm .
Bạn cần biết hiệu suất của loa, thường thì size của loa càng lớn hiệu suất của loa càng mạnh. Các loa nhỏ trong những bài thực hành thực tế của cuốn sách này thường là từ 0.25 W đến 1W .
Người ta còn chế ra những loa thao tác ở những vùng tần số khác nhau, loa thao tác ở vùng tần số thấp, gọi là loa bass ( thường có miệng loa rộng ngắn, màn loa bằng giấy mềm ), loa thao tác ở vùng tần số cao gọi là loa treble ( thường có miệng nhỏ dài và màn loa cứng ) và loa thao tác ở vùng tần số trung gọi là loa medium ( có màn loa vừa ) .
Bạn hoàn toàn có thể kiểm tra một loa bằng cách dùng ohm kế, lấy thang đo Rx1 để có dòng điện chảy ra trên dây đo lớn, dùng dòng điện này kích thích cuộn dây của loa và sẽ nghe loa phát ra tiếng rột rẹt là tốt .
Các hư hư của loa thường là đứt cuộn dây, cuộn dây bị chạm vào võ loa, cuộn dây bị kẹt trong rãnh không rung được nên loa phát ra tiếng rất yếu. Màn loa bị rách nát, bị lệch … làm méo tiếng. Nói chung, cách thử nhanh nhất là dùng một loa tốt thay vào để thử, nếu tiếng nghe rõ tốt là loa trong máy đã giảm chất lượng hay đã hư .
Bộ chuyển đổi tín hiệu .

Các linh kiện bán dẫn.

Diode và Led .




Transistor








SCR



TRIAC

TRUNG TÂM SỬA CHỮA ĐIỆN TỬ QUẢNG BÌNH

MR. XÔ – 0901.679.359 – 80 Võ Thị Sáu, Phường Quảng Thuận, tx Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình

Transistor FET

Transistor MOSFET