Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý

Triều Lý ( 1009 – 1225 ) là một triều đại lớn tiên phong của quốc gia. Từ khi triều Lý được xây dựng, công cuộc thiết kế xây dựng quốc gia được tăng cường với nhiều dấu ấn sâu đậm trên mọi phương diện văn hóa truyền thống, tôn giáo, pháp lý, kinh tế tài chính, chính trị. Với hơn 200 năm sống sót, nhà Lý đã có công làm cho quốc gia trở nên cường thịnh, củng cố nền tự chủ, thôi thúc văn minh Đại Việt tăng trưởng hùng mạnh .

Trong nội dung bài viết này, chúng tôi sẽ có những chia sẻ về sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý để giúp Quý độc giả có thêm thông tin tìm hiểu về triều đại này.

Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý

Nhận xét Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý

Dựa trên sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý có thể đưa ra một vài nhận xét:

Thể chế chính trị của nhà Lý được triển khai xong trong những thế kỷ XI – XIII ( từ 1010 – 1225 ) là một chính sách chính trị không thay đổi và thống nhất, trên có vua, dưới vua là mạng lưới hệ thống chính quyền sở tại nhà nước thống nhất từ TW tới địa phương. Điều hành mạng lưới hệ thống chính quyền sở tại nhà nước thống nhất của nhà Lý là đội ngũ quan chức phần đông được tuyển chọn bằng nhiều hình thức khác nhau. Quá trình tuyển chọn được quản trị vô cùng gắt gao .
Bộ máy TW : Đứng đầu là Vua chuyên chế, quan trong triều đình được chia làm hai ngạch : quan văn và quan võ. Quan văn giữ trách nhiệm về hành pháp, đứng đầu là Thái Thư, quan võ nắm giữ tề binh, đứng đầu là Tể Tướng .
Bộ máy cấp địa phương : Dưới thời Lý, chính quyền sở tại địa phương gồm có 3 cấp : “ lộ – trại ” ( đứng đầu là Thông phán – Chủ trại ) ; “ phủ – châu ” ( Tri phủ – Tri châu ) và hương, xã, sách. Nhìn chung dưới thời Lý, những cấp cơ sở chưa thực sự được chăm sóc, đốc thúc .
Tổ chức quân đội được đặc biệt quan trọng chăm sóc, những cuộc tuyển chọn được diễn ra hằng năm với chủ trương chủ trương “ ngụ binh ư nông ” nhằm mục đích tìm ra những người trẻ tuổi trai tráng bảo vệ kinh thành .

So sánh bộ máy nhà nước thời Lý và thời Trần

Thứ nhất : Những điểm giống nhau

– Vua là người đứng đầu quốc gia, nắm giữ mọi quyền hành. Giúp việc cho vua gồm có những quan văn, quan võ .
– Tổ chức nhà nước theo chế độ quân chủ TW tập quyền .
– Các vị trí cấp TW quan trọng đều do người thân cận, cùng dòng máu nắm giữ .
– Tổ chức quản trị bộ máy nhà nước phân loại những cấp giống nhau .

Thứ hai : Những điểm khác nhau

– Nhà Trần thực hiện chính sách Thái thượng hoàng, cha cùng con quản lý quốc gia. Nhưng nhà Lý chỉ có Vua là người đứng đầu .
– Thời Trần có cử thêm một số ít quan lại để trông coi việc sản xuất .
– Ở thời Lý, quốc gia chia làm 24 Lộ, còn thời Trần thu hẹp trong 12 Lộ để thuận tiện quản trị. Các đơn vị chức năng hành chính từ cấp lộ đến cấp xã ở thời Trần có điểm khác so với thời Lý :

Thời Lý Xem thêm: Sơ đồ điện máy lọc nước ro – Chia Sẻ Kiến Thức Điện Máy Việt Nam	Thời Trần
– Chia cả nước làm 24 lộ, phủ, ở miền núi gọi là châu . – Đứng đầu là những chức tri phủ, tri châu giao cho con cháu nhà vua hoặc những đại thần quản lý .	– Chia cả nước thành 12 lộ – Đứng đầu lộ là những chức chánh, phó An phủ sứ. Từ châu đến huyện, xã đều có người đứng đầu ( tri phủ, tri châu, tri huyện, xã quan ) .

Những ưu điểm và hạn chế của bộ máy nhà nước thời Lý – Trần

Thứ nhất: Về ưu điểm

– Mô hình nhà nước quân chủ quý tộc thời Lý – Trần giúp quyền lực tối cao tập trung chuyên sâu trong tay nhà nước TW ; chế độ quân chủ TW tập quyền được tiến thêm một bước, củng cố sự vững chãi của vương triều và bảo vệ tính thuần nhất của dòng họ, bảo vệ ngôi vua được bền vữngBởi
Bộ máy hành chính, nhà nước thời Lý – Trần đã biểu lộ đặc thù thân dân. Nhà Lý tôn trọng quyền sở hữu ruộng đất của hội đồng làng xã. Theo đó, nhà nước không thu thuế theo từng hộ dân mà coi mỗi hội đồng làng xã là một tập thể lớn ( hoặc nhỏ ) để thu thuế lúa gạo theo hộ dân. Người được ban thái ấp sẽ thu thuế những làng, rồi nộp một phần cho nhà nước nên họ thực sự là chủ của dân chứ không phải là chủ ruộng đất. Dân chúng hầu hết cày ruộng theo quy mô làng xã .
Nhà Trần có chính sách thái ấp, điền trang là một hình thức chiếm hữu đặc biệt quan trọng của những tầng lớp quý tộc quan liêu, có độc quyền đặc lợi. Theo sử sách ghi lại thì thái ấp là ruộng do nhà vua ban cấp cho những quý tộc và triều thần có công. Trên danh nghĩa, ruộng đất thái ấp thuộc quyền sở hữu của nhà nước, triều đình có quyền lấy của người này ban cấp cho người khác. Quý tộc có quyền sử dụng và hưởng hoa lợi về đất đai và một phần về dân cư trên đó, như thu tô thuế, thiết kế xây dựng phủ đệ, lập những đội quân vương hầu gia đồng. Thời trần, có những thái ấp của Trần Liễu ( Đông Triều, Quảng Ninh ), Trần Thủ Độ ở Quắc Hương ( Bình Lục, Hà Nam ), Trần Khát Chân ở Kẻ Mơ ( TP.HN ) … Do đặc thù hạn chế về quyền chiếm hữu ruộng đất nên thái ấp không có năng lực làm tăng trưởng những yếu tố cát cứ chống lại chính quyền sở tại TW .
Trong suốt hàng trăm năm sống sót của mình, chính sách thái ấp, điền trang đã có những ảnh hưởng tác động lớn về mặt chính trị. Nó góp thêm phần thiết kế xây dựng một triều đình thống nhất, đoàn kết nội bộ, đoàn kết toàn dân, giữ vững nền độc lập dân tộc bản địa. Thực tế đã chứng tỏ rằng những gia chủ của những thái ấp đã hoàn thành xong tốt vai trò của mình là những trụ cột trợ giúp triều đình và không khi nào trở thành lãnh chúa địa phương như ở châu Âu cùng thời .

Thứ hai: Về hạn chế

– Việc trao quyền lực tối cao cho một những tầng lớp vương hầu quý tộc tiềm ẩn rủi ro tiềm ẩn phân quyền, cát cứ .

Khoảng từ giữa thế kỷ XII, triều chính nhà Lý bắt đầu suy đồi. Các nhà vua khi lên ngôi còn quá non trẻ, lớn lên lại hay ham chơi. Trong triều, các gian thần, nịnh thần lộng hành nhiễu loạn. Ngoài xã hội, nhiều năm mất mùa đói kém, loạn lạc nổi dậy khắp nơi. Những cuộc nổi dậy này biểu hiện sự trỗi dậy của những yếu tố cát cứ, làm suy yếu chính quyền trung ương. Đầu thế kỷ XIII, lại xảy ra nạn hỗn chiến giữa các phe phái phong kiến. Các hào trưởng địa phương, các tướng lĩnh triều đình đem quân đánh lẫn nhau, uy hiếp triều đình Lý trong một tình hình hết sức rối ren, phức tạp.

Đến thời Dụ Tông, Triều Trần lâm vào một cuộc khủng hoảng cục bộ trầm trọng. Mâu thuẫn nội tại của chính sách điền trang, thái ấp tăng trưởng. Quý tộc Trần ngày càng thoái hoá biến chất với đời sống xa hoa. Nông nô và nô tỳ bị áp bức và bóc lột quyết liệt nổi dậy chống đối, thiên tai xảy ra liên tục, sản xuất đình đốn, dân tình đói khổ .
– Chế độ hôn nhân gia đình đồng tộc. Trong triều đại Trần có hàng loạt những bộc lộ của sự mê muội, u tối của người cầm quyền. Thể chế quân chủ quý tộc cũng từ đó bị khủng hoảng cục bộ nặng nề, ngưng trệ sự tăng trưởng của vương quốc .

Mong rằng những chia sẻ về sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý đã giúp Quý độc giả hiểu rõ hơn về tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý – Trấn. Chúng tôi rất mong nhận được những chia sẻ, đóng góp liên quan đến nội dung bài viết!