Sinh học 8 Bài 6: Phản xạ

A. Lý thuyết

I. Cấu tạo và công dụng của nơron

1. Cấu tạo của Nơron

– Mô thần kinh có cấu trúc gồm những tế bào ( nơron ) thần kinh- Cấu tạo của một noron nổi bật : Mỗi nơron đều gồm phấn thân, sợi trục, đuôi gai ( tua ngắn hay sợi nhánh )

• Thân : chứa nhân, xung quanh là sợi nhánh ( tua ngắn )
• Sợi trục : bên ngoài có những bao miêlin, khoảng cách giữa những bao miêlin gọi là eo Ranvie, nơi tiếp nối nơron gọi là xináp
• Sợi phân nhánh nằm ở xung quanh nhân

Cấu tạo của nơron2. Chức năng của nơron- Cảm ứng :

• Là năng lực tiếp đón những kích thích và phản ứng lại những kích thích bằng hình thức phát sinh xung thần kinh

• Kích thích -> Nơron -> Xung thần kinh

– Dẫn truyền :

• Là năng lực Viral xung thần kinh theo một chiều nhất định từ nơi phát sinh và tiếp đón về thân nơron và truyền đi dọc theo sợi trục

• Từ sợi nhánh -> Thân nơron -> Sợi trục.

3. Phân loại nơronCó 3 loại nơron :- Nơron hướng tâm ( Nơron cảm xúc ) :

• Thân nằm bên ngoài TW thần kinh .
• Truyền xung thần kinh từ cơ quan thụ cảm đến TW thần kinh .

– Nơron trung gian ( nơron liên lạc ) :

• Nằm trong TW thần kinh .
• Liên hệ giữa những nơron .

– Nơron li tâm ( nơron vận đông ) :

• Thân nằm trong TW thần kinh, sợi trục hướng ra cơ quan phản ứng .
• Truyền xung thần kinh từ TW tới cơ quan phản ứng .

II. Cung phản xạ

1. Phản xạ- Ví dụ :

• Sờ tay vào vật nóng → rụt tay lại
• Nhìn thấy quả chua → tiết nước bọt

– Phản xạ là phản ứng của khung hình vấn đáp những kích thích từ thiên nhiên và môi trường bên trong hay bên ngoài khung hình trải qua hệ thần kinh- Ở thực vật có hiện tượng kỳ lạ khi chạm tay vào cây trinh nữ, lá cây cụp lại → đây không phải là phản xạ vì thực vật không có hệ thần kinh .2. Cung phản xạ- Cung phản xạ có 5 thành phần :

• Cơ quan thụ cảm

  Xem thêm: Hướng dẫn cài đặt và sử dụng phần mềm khẩu trang điện tử “Bluezone”

• Nơron hướng tâm
• Nơron trung gian
• Nơron li tâm
• Cơ quan phản ứng

– Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua TW thần kinh đến cơ quan phản ứng- Sơ đồ tổng quát 1 cung phản xạ

Sơ đồ cung phản xạVD : Sơ đồ cung phản xạ ở người

Sơ đồ cung phản xạ ở người

III. Vòng phản xạ

– Ví dụ :

Ví dụ vòng phản xạ

• Khi tay chạm vào ngọn nến → cảm thấy đau ( nhờ thụ quan cảm xúc đau trong da ) → xung thần kinh theo noron hướng tâm → noron trung gian ở TW thần kinh → nghiên cứu và phân tích xung thần kinh → noron li tâm → cơ ở tay → cơ co → rụt tay lại .

• Kết quả của sự phản ứng được thông báo ngược lại về trung khu thần kinh nhờ noron hướng tâm, nếu phản ứng chưa chính xác hoặc chưa đầy đủ → phát lệnh điều chỉnh → dây li tâm → cơ quan phản ứng → Vòng phản xạ .

– Khái niệm : Vòng phản xạ là luồng thần kinh gồm có cung phản xạ và đường phản hồi ( xung thần kinh hướng tâm ngược từ cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng về TW thần kinh )

Sơ đồ vòng phản xạ- Vòng phản xạ kiểm soát và điều chỉnh phản xạ nhờ luồng thông tin ngược- Sơ đồ tổng quát 1 vòng phản xạ

B.
Trả Lời Câu Hỏi SGK

1. Giải bài 1 trang 23 SGK Sinh học 8

Phản xạ là gì ? Hãy lấy ví dụ về phản xạ ?

Hướng dẫn giải

• Là phản ứng của khung hình vấn đáp những kích thích của thiên nhiên và môi trường trải qua hệ thần kinh
• VD : khi nghe thấy tiếng gọi tên mình, ta ngoảnh đầu lại, đi dưới trời nóng mặt đỏ, đổ mồ hôi, chạm vào vật nóng tay rụt lại …

2. Giải bài 2 trang 23 SGK Sinh học 8

Từ một ví dụ đơn cử đã nêu, hãy nghiên cứu và phân tích đường đi của xung thần kinh trong phản xạ đó .

Hướng dẫn giải

– Phân tích đường đi của xung thần kinh trong phản xạ :

• Nếu ta dẫm phải hòn than nóng thì cơ quan thụ cảm ở đó nhận được một cảm xúc rất nóng, liền Open một xung thần kinh theo dây thần kinh hướng tâm về TW thần kinh .
• Rồi từ TW phát đi xung thần kinh theo dây li tâm tới chân ( cơ quan phản ứng ) làm chân rụt lại
• Kết quả của sự phản ứng được thông tin ngược về TW theo hướng làm nếu phản ứng chưa đúng chuẩn thì phát lệnh kiểm soát và điều chỉnh, nhờ dây li tâm truyền tới cơ quan phản ứng. Nhờ vậy mà khung hình hoàn toàn có thể phản ứng đúng mực so với kích thích .