Sơ đồ tư duy bài thơ Sóng dễ nhớ, ngắn gọn

Sơ đồ tư duy bài thơ Sóng dễ nhớ, ngắn gọn

Tải xuống

Nhằm mục tiêu giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa được kỹ năng và kiến thức, nội dung những tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 12, chúng tôi biên soạn bài viết Sơ đồ tư duy bài thơ Sóng dễ nhớ, ngắn gọn với khá đầy đủ những nội dung như tìm hiểu và khám phá chung về tác phẩm, tác giả, bố cục tổng quan, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bài văn mẫu nghiên cứu và phân tích, …. Hi vọng qua Sơ đồ tư duy bài thơ Sóng sẽ giúp học viên nắm được nội dung cơ bản của bài bài thơ Sóng .

Bài giảng: Sóng (Xuân Quỳnh) – Cô Nguyễn Ngọc Anh (Giáo viên VietJack)

A. Sơ đồ tư duy bài thơ Sóng

B. Tìm hiểu bài thơ Sóng

I. Tác giả:

– Xuân Quỳnh ( 1942 – 1988 ), tên khai sinh là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh .
– Quê quán : La Khê, thành phố HĐ Hà Đông, tỉnh Hà Tây ( nay thuộc thành phố Thành Phố Hà Nội ) .
– Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu vượt trội nhất của thế hệ nhà thơ trẻ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước .
– Tác phẩm chính : “ Tơ tằm – Chồi biếc ” ( in chung ), “ Hoa dọc chiến hào ”, “ Gió Lào cát trắng ”, “ Lời ru trên mặt đất ”, “ Tự hát ”, “ Hoa cỏ may ”, “ Bầu trời trong quả trứng ”, …
– Phong cách thơ : Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng niềm hạnh phúc bình dị đời thường .

II.   Tác phẩm

1.     Hoàn cảnh ra đời:

– “ Sóng ” được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tê ở vùng biển Diêm Điền ( Tỉnh Thái Bình ), là một bài thơ rực rỡ viết về tình yêu, rất tiêu biểu vượt trội cho phong thái thơ Xuân Quỳnh .
– Bài thơ in trong tập “ Hoa dọc chiến hào ”

2.     Thể loại: Thơ 5 chữ

3.     Chủ đề:

Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh miêu tả đơn cử, sinh động khát vọng tình yêu với những cung bậc tình cảm phong phú và đa dạng và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu, hồn nhiên chân thực, say đắm nồng nàn, đôn hậu, thủy chung .

4.      Bố cục: 4 phần

– Phần 1 ( 2 khổ thơ đầu ) : Nhận thức về tình yêu qua hình tượng sóng .
– Phần 2 ( 2 khổ tiếp theo ) : Suy nghĩ, trăn trở về cội nguồn và quy luật của tình yêu .
– Phần 3 ( 3 khổ thơ tiếp theo ) : Nỗi nhớ, lòng thủy chung son sắt của người con gái trong tình yêu
– Phần 4 ( còn lại ) : Khát vọng về tình yêu vĩnh cửu, bất diệt .

5.     Giá trị nội dung:

– Dựa vào việc quan sát, chiêm nghiệm về những con sóng trước biển cả bát ngát, Xuân Quỳnh đã phát hiện ra những cung bậc phong phú, phức tạp của xúc cảm trong tâm hồn của người phụ nữ đang yêu .
– Niềm khao khát về tình yêu, niềm hạnh phúc của một người phụ nữ vừa truyền thống cuội nguồn, vừa văn minh trong tình yêu .

6.     Giá trị nghệ thuật:

– Thể thơ năm chữ tạo âm điệu sâu lắng, dạt dào, như âm điệu của những con sóng biển và cũng là sóng lòng của người phụ nữ khi yêu .
– Cách ngắt nhịp linh động, phóng khoáng và cách gieo vần, phối âm độc lạ, giàu sức liên tưởng .
– Giọng thơ vừa thiết tha, đằm thắm, vừa mãnh liệt sôi sục, vừa hồn nhiên, êm ả dịu dàng .
– Xây dựng hình ảnh ẩn dụ – với hình tượng sóng, vừa mang nghĩa thực, vừa mang nghĩa ẩn dụ .
– Bài thơ sử dụng những biện pháp nhân hóa, ẩn dụ, trái chiều – tương phản, …

III.            Dàn ý phân tích:

1.     Mở bài:

– Giới thiệu khái quát về nhà thơ Xuân Quỳnh ( tiểu sử, phong thái thơ … )
– Giới thiệu khát quát về bài thơ “ Sóng ” ( thực trạng sinh ra, nội dung chính …. )

2.     Thân bài

 a, Nhận thức về tình yêu qua hình tượng Sóng:

– Thủ pháp trái chiều : “ kinh hoàng – dịu êm ”, “ ồn ào – lặng lẽ ”
=> Các cung bậc, sắc thái khác nhau của sóng cũng giống như những cung bậc tình cảm đa dạng và phong phú, những trạng thái đối cực phức tạp, đầy nghịch lí của người phụ nữ khi yêu .
– Hình ảnh ẩn dụ, nhân hóa “ Sông không hiểu nổi mình / Sóng tìm ra tận bể ” : khát vọng vươn xa, thoát khỏi những gì eo hẹp, nhỏ hẹp, tầm thường .
=> Quan niệm mới về tình yêu : yêu là tự nhận thức, là vươn tới cái to lớn, cao xa .
– Phép so sánh, liên tưởng “ Ôi con sóng rất lâu rồi … Bồi hồi trong ngực trẻ ” : => Lời chứng minh và khẳng định khát vọng tình yêu cháy bỏng, mãnh liệt luôn luôn thường trực trong trái tim tuổi trẻ .

b, Những suy nghĩ, trăn trở về nguồn gốc tình yêu:

– Sử dụng dày đặc các câu hỏi tu từ “Từ nơi nào sóng lên?”, “Gió bắt đầu từ đâu?”: thể hiện mong muốn muốn tìm được cội nguồn của tình yêu, lí giải được tình yêu, khát khao hiểu được tình yêu, hiểu được bản thân mình và hiểu được người mình yêu.

– Câu trả lời “Em cũng không biết nữa”: Lời tự thú chân thành của người phụ nữ, đầy hồn nhiên, nữ tính. Tình yêu là bí ẩn, những trạng thái trong tình yêu luôn là những điều khó lí giải.

c, Nỗi nhớ, lòng chung thủy, sắt son của người con gái khi yêu:

– Nỗi nhớ là tình cảm chủ yếu, luôn thường trực trong trái tim những người đang yêu :
+ Nỗi nhớ bao trùm cả khoảng trống, thời hạn : “ dưới lòng sâu … trên mặt nước … ”, “ ngày đêm không ngủ được ”
=> Nỗi nhớ da diết, sâu đậm .
+ Tồn tại trong ý thức và đi vào cả tiềm thức :
“ Lòng em nhớ đến anh / Cả trong mơ còn thức ”
=> Cách nói cường điệu nhưng rất là hợp lý, nhằm mục đích tô đậm nỗi nhớ mãnh liệt của tác giả .
+ Nghệ thuật nhân hóa, hóa thân vào sóng để “ em ” tự thể hiện nỗi nhớ da diết, cháy bỏng của mình
– Lòng thủy chung, son sắt của người con gái trong tình yêu :
“ Em ” : phương Bắc phương Nam – “ Hướng về anh một phương ”
=> Lời thể thủy chung son sắt tuyệt đối
+ “ sóng ” : ngoài đại dương → “ Con nào chẳng tới bờ ”
=> Quy luật tất yếu .
+ Lòng thủy chung là sức mạnh để tình yêu vượt qua mọi khó khăn vất vả, thử thách để tới với bến bờ niềm hạnh phúc
⇒ Lời chứng minh và khẳng định cho cái tôi của một con người luôn vững tin ở tình yêu .

d, Khát vọng về tình yêu bất diệt:

– Sự nhạy cảm và lo âu của tác giả về cuộc sống trước sự trôi chảy của thời hạn “ Cuộc đời tuy dài thế … Mây vẫn bay về xa ”
– “ Làm sao ” gợi sự do dự, khắc khoải, ước ao được hóa thành “ trăm con sóng nhỏ ” để muôn đời vỗ mãi vào bờ .
– Khát khao của người phụ nữa được hòa mình vào cuộc sống, được sống trong “ biển lớn tình yêu ” với một tình yêu trường cửu, bất diệt với thời hạn .

3. Kết bài:

– Khái quát giá trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ :
+ Nội dung : bài thơ miêu tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời hạn và sự hữu hạn của đời người. Từ đó cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một niềm hạnh phúc lớn lao của con người .
+ Nghệ thuật : hình ảnh sóng đôi sóng và em, thể thơ năm chữ, ngôn từ dung dị, trong sáng …
– Cảm nhận về bài thơ : bài thơ cho tất cả chúng ta thấy rõ những cung bậc cảm hứng sâu lắng, thầm kín trong tình yêu. Đó là tiếng lòng, là nhịp chảy của những trái tim đang khao khát, rạo rực yêu thương .

IV. MỘT SỐ CÂU HỎI ĐỌC HIỂU VÀ BÀI PHÂN TÍCH:

Câu 1: Hình tượng sóng và em được nhà thơ xây dựng với dụng ý nghệ thuật như thế nào ?

– Đây là một phát minh sáng tạo độc lạ của Xuân Quỳnh, chưa có trong những bài thơ tình nào .
– Nhà thơ dựng lên hai hình tượng “ sóng ” và “ em ” song hành suốt theo mạch bài thơ như một cộng hưởng để nói lên những trạng thái tâm lí nhiều mẫu mã, phức tạp và tinh xảo trong tình yêu : vừa “ kinh hoàng ” vừa “ dịu êm ”, vừa “ ồn ào ’ vừa “ lặng lẽ ” : “ Nỗi khát vọng tình yêu – Bồi hồi trong ngực trẻ ”. Hình tượng sóng được hình tượng em bổ trợ, đồng vọng : “ Sóng khởi nguồn từ gió – Gió khởi đầu từ đâu ? ”, còn “ Em cũng không biết nữa – Khi nào ta yêu nhau ”. Sóng nhớ bờ “ Ngày đêm không ngủ được ” thì “ Lòng em nhớ đến anh – Cả trong mơ còn thức ”. Sóng thì “ Con nào chẳng tới bờ ” còn em thì “ Nơi nào em cũng nghĩ – Hướng về anh – một phương ” .
“ Bài thơ mượn hình tượng sóng để trò chuyện tình yêu. Nhưng sóng không phải là một ẩn dụ hoàn hảo. Ẩn dụ ấy được lý giải ngay từ nửa sau của khổ thơ thứ hai, không đợi người đọc phải suy đoán, phải tìm cách “ giải thuật ” dẫu rằng cuộc giải thuật vẫn cần được liên tục ở một Lever cao hơn … Xuân Quỳnh bày tỏ nồng nàn, cùng kiệt nỗi yêu thương và khát vọng của mình. Khi cần, chị đứng ra thuyết minh trực tiếp. Chẳng hạn, sau khổ thơ miêu tả những con sóng dưới lòng sâu, trên mặt nước, ngày đêm không ngủ được vì nhớ bờ, chị “ bồi ” thêm hai câu rất bất thần, phơi lộ cái tôi của mình :
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức …
[ … ] Khi hoá thân vào sóng, khi đứng hẳn ra xưng em một mà hai, hai mà một, cái tôi Xuân Quỳnh khi nào cũng trăn trở không yên. Vừa thể hiện gián tiếp lại vừa giãi bày trực tiếp, khi ẩn, khi hiện, đấy mới chính là “ nhịp sóng ’ ’ ngầm của bài thơ, lao lý những xao động mặt phẳng, biểu lộ qua câu chữ và âm điệu nhịp điệu tương đối dễ thấy … ”

Câu 2: Bài thơ “Sóng” gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về tình yêu ?

– Bài thơ đã nói được rất hay và rất đúng về một tình cảm thiêng liêng, đẹp tươi và quý giá của con người mọi thời đại. Đó là tình yêu .
– Cái hay là những rực rỡ về nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ như cấu trúc độc lạ của hình tượng sóng và em, âm hưởng và giọng điệu bài thơ, thể thơ năm chữ, …
– Cái đúng chính là sự nhận thức và phát hiện khá tinh xảo, thâm thúy những tình cảm, những trạng thái tâm hồn con người ta khi yêu nhau “ Bồi hồi trong ngực trẻ ”, khát vọng lí giải tình yêu đến từ đâu và tự khi nào : “ Sóng bắt nguồn từ gió – Gió mở màn từ đâu ? – Em cũng không biết nữa – Khi nào ta yêu nhau ”. Yêu là nhớ, yêu là mong đợi, yêu là khát vọng chung tình và chung thuỷ .

Câu 3*: Cảm xúc của Xuân Quỳnh về tình yêu trong bài “Sóng” có điểm nào gần gũi với cảm xúc của Xuân Diệu trong bài “Vội vàng” ?

Xuân Diệu và Xuân Quỳnh là hai tác giả thuộc hai thế hệ khác nhau nhung trong cảm thức về tình yêu – một chủ đề muôn thuở – vẫn có những điểm thân thiện .
– Dĩ nhiên mỗi học viên hoàn toàn có thể có những quan điểm riêng theo quan điểm của mình. Sau đây chỉ là 1 số ít gợi ý :
+ Cả hai nhà thơ đều nói lên khát vọng mãnh liệt, thiết tha trong tình yêu. Xuân Diệu thú nhận : “ Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ” … “ Ta muốn ôm ” … “ Ta muốn riết ” … “ Ta muốn say ” … “ Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều ” … Còn nhà thơ nữ cũng không giấu giếm : “ Ngày đêm không ngủ được – Lòng em nhớ đến anh – Cả trong mơ còn thức ” …
+ Cả hai đều dự cảm, lo ngại về tính hữu hạn của tình yêu : Xuân Diệu lo ngại muốn tắt nắng đi, muốn buộc gió lại, … và day dứt về cái ngắn ngủi của tình yêu : “ Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật – Không cho dài thời trẻ của nhân gian ” … Xuân Quỳnh nghĩ : “ Cuộc đời tuy dài thế – Năm tháng vẫn đi qua – Như biển kia dẫu rộng – Mây vẫn bay về xa ” .

*Bài văn mẫu tham khảo

Đề bài: Phân tích hình tượng bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh.

Bài tham khảo 1

Sóng là một bài thơ tình yêu tiêu biểu vượt trội cho tư tưởng và phong thái thơ Xuân Quỳnh ở quá trình đầu. Sóng trong tác phẩm cùng tên của nhà thơ mang hình ảnh ẩn dụ. Nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình đầy mơ mộng của thi nhân ….
Xuân Quỳnh là nhà thơ của niềm hạnh phúc đời thường. Thơ bà là tiếng lòng của một tâm hồn luôn luôn khao khát tình yêu, gắn bó hết mình với đời sống hàng ngày, trân trọng, nâng niu và chăm chút cho niềm hạnh phúc đời thường. Trong những nhà thơ nữ Việt Nạm, Xuân Quỳnh xứng danh được gọi là nhà thơ của tình yêu. Bà viết nhiều, viết hay về tình yêu nhưng có lẽ rằng Sóng là bài thơ rực rỡ hơn cả. Bởi nó nói lên được một tâm hồn khao khát yêu đương, một tình yêu vừa hồn nhiên chân thực, vừa mãnh liệt, sôi sục của một trái tim phụ nữ .
Tình yêu là đề tài muôn thuở của thi ca. Nhiều nhà thơ nổi tiếng đã viết về tình yêu với toàn bộ sự nồng nhiệt của một trái tim tuổi trẻ. Ta phát hiện một Xuân Diệu nồng nàn, đắm say và khát khao dâng hiến cho tình yêu, một Nguyễn Bính mơ màng tìm về tình yêu đồng nội, một Anh Thơ tha thiết nhưng thẹn thùng cái duyên con gái … nhưng chỉ đến Xuân Quỳnh, cái khát vọng rất đỗi đời thường của con người đó mới được bộc bạch, mà bộc bạch một cách chân thành như chính cuộc sống nhà thơ vậy : một thứ tình yêu vừa nhiều mẫu mã, phức tạp, vừa thiết tha sôi sục của một trái tim phụ nữ đang rạo rực, đang khao khát yêu đương .
Sóng trong tác phẩm cùng tên của nhà thơ mang hình ảnh ẩn dụ. Nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình đầy mơ mộng của thi nhân. Sóng và em tuy hai mà một, có lúc phân đôi để soi chiếu vào nhau làm điển hình nổi bật sự tương đương, có lúc lại hòa nhập để tạo nên âm vang cộng hưởng. Và hoàn toàn có thể nói qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã bày tỏ một tình yêu dạt dào, bát ngát và một khát vọng vĩnh hằng về tình yêu đôi lứa .
Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm ý đặc biệt quan trọng của một tâm hồn đang khao khát yêu đương, đang tìm đến một tình yêu to lớn hơn. Xuân Quỳnh diễn đạt thật đơn cử cái trạng thái khác thường, vừa đa dạng chủng loại vừa phức tạp trong một trái tim cồn cào khao khát tình yêu. Tính khí của người con gái đang yêu, cũng như sóng vậy thôi, vốn mang trong nó nhiều trạng thái đối cực : “ Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ ” … Và cũng như sóng, trái tim người con gái đang yêu không đồng ý sự tầm thường, nhỏ hẹp, luôn vươn tới cái lớn lao để hoàn toàn có thể đồng cảm, đồng điệu với mình “ Sông không hiểu nổi mình, Sóng tìm ra tận bể ”. Có thể thấy, ngay trong khổ thơ tiên phong này một nét mới mẻ và lạ mắt trong ý niệm về tình yêu. Người con gái khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa. Nếu “ Sông không hiểu nổi mình ” thì sóng sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó “ Tìm ra tận bể ”, đến với cái cao rộng, bao dung. Thật là minh bạch và cũng thật là kinh khủng !
Nỗi khát vọng tình yêu rối loạn, rạo rực trong trái tim con người, trong ý niệm của Xuân Quỳnh, là khát vọng muôn đời của trái đất mà mãnh liệt nhất là của tuổi trẻ. Nó cũng như sóng, mãi mãi vĩnh cửu, vĩnh hằng với thời hạn. Từ ngàn xưa, con người đã đến với tình yêu và mãi mãi cứ đến với tình yêu. Với con người, tình yêu khi nào cũng là một khát vọng bồi hồi :
“ Ôi con sóng thời xưa
Và thời nay vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ ”
Khi tình yêu đến, như một tâm ý tự nhiên và thường tình, người ta luôn có nhu yếu tự tìm hiểu và khám phá và nghiên cứu và phân tích. Nhưng tình yêu là một hiện tượng kỳ lạ tâm ý khác thường, đầy huyền bí, không hề xử lý được bằng lý lẽ thường thì, làm thế nào hoàn toàn có thể giải đáp được câu hỏi về khởi nguồn của tình yêu, về thời gian mở màn của một tình yêu. Cái điều mà trước đó đã từng là Xuân Diệu do dự “ Làm sao cắt nghĩa được tình yêu ? ” thì nay một lần nữa Xuân Quỳnh bộc bạch một cách hồn nhiên, thật dễ thương và đáng yêu. Tình yêu cũng như sóng biển, như gió trời vậy thôi, làm thế nào hoàn toàn có thể hiểu hết được. Nó cũng tự nhiên, hồn nhiên như vạn vật thiên nhiên, và cũng khó hiểu, nhiều giật mình như tự nhiên vậy :
“ Sóng bắt nguồn từ gió
Gió mở màn từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau. ”
Tình yêu thường cũng gắn liền với nỗi nhớ khi xa cách. Nỗi nhớ của một trái tim đang yêu được Xuân Quỳnh miêu tả thật mãnh liệt. Một nỗi nhớ thường trực cả khi thức, cả khi ngủ, bao trùm lên cả khoảng trống. Một nỗi nhớ còn cào, da diết, không thể nào yên, không thể nào nguôi. Nó cuồn cuộn, dào dạt như những đợt sóng biển triền miên, vô hồi, vô hạn. Nhịp thơ trong suốt bài thơ này là nhịp sóng, nhưng rõ nhất, dào dạt, hăm hở, náo nức nhất, mãnh liệt nhất là ở đoan thơ này :
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Và, như trên đã nói, vẫn là hình tượng song hành của sóng và em bổ trợ đắp đổi cho nhau nhằm mục đích diễn đạt thâm thúy hơn, ám ảnh hơn tình yêu và nỗi nhớ cùng với lòng thủy chung vô hạn của một trái tim đang rạo rực yêu thương. Nỗi nhớ được miêu tả qua hình tượng con sóng nhớ bờ “ Ngày đêm không ngủ được ” vẫn chưa đủ, chưa thỏa, lại được bộc lộ một lần nữa qua nỗi nhớ của nhà thơ : “ Lòng em nhớ đến anh / Cả trong mơ còn thức ”. Nỗi nhớ tràn trề lòng yêu của thi sĩ. Nỗi nhớ thường trực trong mọi khoảng trống và thời hạn, không riêng gì sống sót trong ý thức mà còn len lỏi trong ý thức, xâm nhập vào cả trong giấc mơ. Những yên cầu, khao khát yêu đương của người con gái được thể hiện thật mãnh liệt nhưng cũng thật giản dị và đơn giản : sóng chỉ khao khát tới bờ cũng như em khao khát có anh ! Tình yêu của người con gái ở đây vừa thiết tha, mãnh liệt, vừa trong sáng, giản dị và đơn giản, vừa thủy chung duy nhất. Qua hình tượng sóng và em. Xuân Quỳnh đã nói lên thật chân thành, táo bạo, không hề giấu giếm cái khát vọng tình yêu sôi sục, mãnh liệt của mình, một phụ nữ, một điều hiếm thấy trong văn học Nước Ta .
Xuân Quỳnh viết bài thơ “ Sóng ” năm 1967, khi mà nhà thơ đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ hồn nhiên tha thiết yêu đời này vẫn còn ấp ủ biết bao hy vọng, vẫn phơi phới một niềm tin vào niềm hạnh phúc trong trương lai. Vừa tự động viên, an ủi mình, tác giả vừa tin vào cái đích ở đầu cuối của một tình yêu lớn như con sóng nhất định sẽ “ tới bờ ”, “ dù muôn vàn cách trở ”. Tương lai niềm hạnh phúc như đang còn ở phía trước. Và do đó, ý thức về thời hạn chưa làm nhà thơ lo âu mà chỉ làm tăng thêm niềm tin yêu :
“ Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa ”
Xuân Quỳnh vừa thổ lộ trực tiếp, vừa mượn hình tượng sóng để nói và tâm lý về tình yêu. Những ý nghĩ này có vẻ như tự do, tản mạn, nhưng từ trong chiều sâu của thi tứ vẫn còn sự hoạt động đồng nhất. Đó là cuộc hành trình dài khởi đầu là sự từ bỏ cái eo hẹp, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bát ngát, to lớn, sau cuối là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thủa :
“ Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ. ”
Người con gái mong ước hòa mình vào bể đời to lớn, bứt mình ra khỏi những lo toan đo lường và thống kê, để ngập chìm trong bể lớn tình yêu. Phải có mọt tình yêu như thế nào thì mới có được một mong ước cao cả đến chừng ấy. Khát vọng tình yêu cũng là khát vọng sống mãnh liệt đủ đầy. Cuộc đời còn tình yêu thì cuộc sống còn tươi đẹp và đáng sống và sống trong tình yêu là một điều niềm hạnh phúc. Xuân Quỳnh mong ước được sống mãi trong tình yêu, bất tử với tình yêu .
“ Sóng ” là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu vượt trội cho tư tưởng và phong thái thơ Xuân Quỳnh ở quy trình tiến độ đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng, vừa mãnh liệt, sôi sục, vừa hồn nhiên, trong sáng, vừa ý nhị sâu xa. Sau này khi đã nếm trải nhiều cay đắng trong tình yêu, giọng thơ Xuân Quỳnh không còn phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn sống sót mãi mãi trong trái tim tràn ngập yêu thương của nhà thơ .

Bài tham khảo 2:

Ta từng biết đến những vần thơ yêu đương hấp tấp vội vàng, quay quồng của ông hoàng thơ tình Xuân Diệu : “ Đã hôn rồi hôn lại / Cho đến mãi muôn đời / Đến tan cả đất trời / Anh mới thôi dào dạt ”. Nhưng cũng không hề không nhắc đến một Xuân Quỳnh với tình yêu êm ả dịu dàng, đậm sâu, khắc khoải của người con gái. Tình yêu ấy đã được biểu lộ rất đầy đủ và toàn vẹn nhất trong bài : “ Sóng ” .
Bài thơ được in trong tập “ Hoa dọc chiến hào ”, viết khi bà đứng trước biển Diêm Điền. Lúc này Xuân Quỳnh đang ở độ tuổi 25, vừa trải qua những đổ vỡ trong tình yêu. Người phụ nữ ở độ tuổi này có tâm lý rất chín về tình yêu ; mặt khác cũng thấy được ý thức của cái “ tôi ” bên cạnh cái ta chung. Tác giả cũng không đặt tình yêu trong quan hệ cảm tính một chiều mà bộc lộ khát vọng tình yêu như một nhu yếu tự nhận thức, mày mò .
Mở đầu bài thơ với hai câu thơ cùng cấu trúc tạo nên những làn sóng vừa nhẹ nhàng vừa can đảm và mạnh mẽ : “ Dữ dội và dịu êm / Ồn ào và lặng lẽ ”. Câu thơ tạo thành hai cặp trái chiều : “ kinh hoàng / ồn ào ” và “ dịu êm / lặng lẽ ”, chỉ với bốn tính từ nhưng Xuân Quỳnh đã diễn đạt không thiếu những cung bậc khác nhau của sóng. Đây đồng thời cũng chính là cung bậc cảm hứng của người con gái khi yêu. Xuân Quỳnh ngắt nhịp 2/3 cho câu thơ, đồng thời với sự luân phiên uyển chuyển bằng trắc đã có thấy sự đối nghịch trong những trạng thái của sóng, cũng là trạng thái của em, với liên từ “ và ” đã chứng minh và khẳng định dù chúng là những xúc cảm đối nghịch nhưng luôn song song sống sót với nhau, không xích míc mà xen kẽ, hoạt động và có sự chuyển hóa. Đây chính là những cung bậc cảm hứng phức tạp trong tâm hồn người con gái đang yêu .
Chuyện tình yêu mấy ai hoàn toàn có thể hiểu thâm thúy và tường tận, nhưng người con gái ở đây không chịu những yếu tố mập mờ như vậy, cô quyết tâm từ bỏ khoảng trống nhỏ hẹp, đến với khoảng trống to lớn :
“ Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể ”
Đây quả thực là một quyết định hành động rất là táo bạo, kinh khủng của người con gái. Nó khác hẳn người con gái trong xã hội cũ luôn bẽn lẽn, thẹn thùng, không dám quyết định hành động cuộc sống mình. Còn người con gái dữ thế chủ động tìm kiếm câu vấn đáp, tìm kiếm niềm hạnh phúc .
Khát khao được yêu thương là nỗi khát khao muôn đời, đặc biệt quan trọng là tuổi trẻ. Xuân Diệu đã từng viết rằng : “ Làm sao sống được mà không yêu / Không nhớ không thương một người nào ”. Yêu đương như một lẽ tất yếu của con người, và người con gái trong bài thơ cũng vậy, nỗi khát khao tình yêu bồi hồi trong lồng ngực trẻ, luôn thổn thức, rực cháy. Các từ “ rất lâu rồi ” “ ngày sau ” khẳng định chắc chắn sự vĩnh cửu vĩnh cửu của sóng cũng như sự vĩnh cửu vĩnh cửu, bất diệt của tình yêu :
“ Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ ”
Trong bất kể yếu tố nào của đời sống, con người luôn có nhu yếu giải thuật, lí giải chúng và trong tình yêu của không phải là một ngoại lệ : “ Trước muôn trùng sóng bể / … / Khi nào ta yêu nhau ”. Hình tượng sóng được Xuân Quỳnh sử dụng để diễn đạt thực chất của tình yêu đó là sự huyền bí không hề lí giải được. Giữa em và muôn trùng sóng bể có sự trái chiều rất rõ nét, em nhỏ bé, mong manh, hữu hạn trước cái vô biên, to lớn của thiên hà, chính điều đó đã làm thức dậy những suy tư, trăn trở trong lòng cô gái đang yêu. Từ “ em nghĩ ” được lặp lại hai lần, nhấn mạnh vấn đề vào nhu yếu tò mò, cắt nghĩa. Em nghĩa về biển lớn “ Từ nơi nào sóng lên ? ” và câu vấn đáp là “ Sóng bắt nguồn từ gió ” ; em nghĩ về anh và em, là câu hỏi muôn đời : “ Khi nào ta yêu nhau ? ”, và câu vấn đáp thật đúng chuẩn : “ Em cũng không biết nữa ”. Quả đúng tình yêu chẳng thể đong đếm, cân đo đúng mực từng tích tắc, từng thời gian, tình yêu như một cơn mưa rào, bất chợt đến khiến ta ngỡ ngàng, niềm hạnh phúc. Hai câu hỏi của nhân vật trữ tình đan cài, hòa quyện vào nhau, chúng có vẻ như nhập vào làm một. Nếu như nguồn gốc của sóng, ta hoàn toàn có thể cắt nghĩa được, thì nguồn cội của tình yêu ta lại không hề cắt nghĩa nổi. Đó là một điều lạ lùng, huyền bí, đây cũng chính là yếu tố tạo nên sự mê hoặc cho tình yêu .
Những nhịp sóng khi êm đềm, khi dâng lên cuộn trào cũng như chính cung bậc cảm hứng trong tình yêu : Con sóng dưới lòng sâu / … / Dù muôn vời cách trở. Nỗi nhớ là cảm hứng chủ yếu của đoạn thơ này, nỗi nhớ ấy gắn với khoảng trống “ dưới lòng sâu ”, “ trên mặt nước ”, với “ bờ ” ; nó bao trùm cả thời hạn “ ngày đêm không ngủ được ”, và lấn chiếm tâm hồn con người, ngay cả trong vô thức “ Lòng em nhớ đến anh / Cả trong mơ còn thức ”. Một tiếng “ nhớ ” thôi mà đã diễn đạt không thiếu được tình yêu em dành cho anh. Đồng thời đây là khổ duy nhất trong bài có đến 6 câu thơ, sự phá cách ấy đã góp thêm phần diễn đạt trào dâng mãnh liệt của nỗi nhớ trong tình yêu .
Nỗi nhớ da diết, khắc khoải đi cùng với sự thủy chung, son sắt trong tình yêu của nhân vật trữ tình : “ Dẫu xuôi về phương Bắc / … / Hướng về anh – một phương ”. Phương Bắc và phương Nam là hai địa điểm cách xa nhau hàng ngàn cây số, sử dụng hai danh từ này nói lên sự xa xôi, cách trở. Đặc biệt trong cách dùng từ xuôi về Bắc, ngược về Nam có vẻ như đã hàm chứa sự cách trở, éo le, những dịch chuyển trong cuộc sống. Nhưng trái chiều với cái thường biến ấy là sự không bao giờ thay đổi “ Nơi nào em cũng nghĩ / Hướng về anh – một phương ”. Đó là biểu lộ của tấm lòng thủy chung, son sắt .
“ Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở ”
Trong khổ thơ, Xuân Quỳnh sử dụng rất phát minh sáng tạo cặp hình ảnh ẩn dụ “ sóng – bờ ” ở đây được sử dụng rất mới lạ dù đã được nói đến nhiều trong ca dao, thơ cũ. Nếu trong ca dao, sóng / thuyền / đò là ẩn dụ cho người con trai, bờ / bến ẩn dụ cho người con gái ; thì ở đây “ sóng ” lại là hình ảnh của người con gái, “ bờ ” là niềm niềm hạnh phúc sum vầy. Như vậy, trong khổ thơ, ta không chỉ thấy vẻ đẹp của một tình yêu mãnh liệt, thủy chung mà còn thấy được sự dữ thế chủ động đầy can đảm và mạnh mẽ của người con gái khi yêu .
Từ bỏ cái eo hẹp, nhỏ bé Xuân Quỳnh hướng đến cái lớn lao hơn, đẹp tươi hơn đó là khát vọng dâng hiến và bất tử hóa tình yêu : Cuộc đời tuy dài thế / … / Để ngàn năm còn vỗ. Khổ thơ thứ tám vừa là suy tư về khoảng trống, thời hạn nhưng đồng thời cũng biểu lộ những nhận thức trong tình yêu và đi đến ước nguyện được tan ra, được dâng hiến toàn vẹn trong tình yêu. Nhà thơ khao khát tình yêu của mình hoà trong tình yêu của mọi người. “ Tan ra ” không phải mất đi mà hoà giữa cái chung và cái riêng. Tình yêu như thế không khi nào đơn độc .
Bài thơ phát minh sáng tạo hình tượng sóng rực rỡ, giàu ý nghĩa hình tượng. Kết hợp với cấu trúc song hành giữa “ sóng ” và “ em ” khi đan cài, hòa quyện làm một khi tách rời, độc lập để nhìn ngắm, nhận thức và soi chiếu nhau. Thể thơ ngũ ngôn, giàu nhịp điệu, ngôn từ tinh xảo, giàu xúc cảm đã góp thêm phần tạo nên sự thành công xuất sắc của tác phẩm .
Với hình tượng “ sóng ” giàu sức biểu cảm và trên cơ sở mày mò sự tương đương “ sóng ” và “ em ”, Xuân Quỳnh đã diễn đạt một cách chân thực và không thiếu nhất tình yêu của một người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách, bão giông của cuộc sống và sự hữu hạn của đời người để sống toàn vẹn trong tình yêu. Tình yêu ấy vừa mang vẻ đẹp truyền thống lịch sử vừa có những nét văn minh .

V. MỘT SỐ LỜI BÌNH VỀ TÁC PHẨM

· “ Đó là cuộc hành trình dài khởi đầu là sự từ bỏ cái eo hẹp, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bát ngát to lớn, sau cuối là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở. ”
( GS-TS Trần Đăng Suyền )
· “ Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà chị đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ này vẫn còn ấp ủ biết bao kỳ vọng, vẫn phơi phới một niềm tin : Cuộc đời tuy dài thế / Năm tháng vẫn đi qua / Như biển kia dẫu rộng / Mây vẫn bay về xa. Bài thơ được kết thúc ở chính cái điểm đỉnh của niềm khao khát tột độ : “ Làm sao được tan ra / Thành trăm con sóng nhỏ / Giữa biển lớn tình yêu / Để ngàn năm còn vỗ ” Sóng là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu vượt trội cho tư tưởng và phong thái thơ Xuân Quỳnh ở tiến trình đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng ; vừa mãnh liệt, sôi sục ; vừa hồn nhiên, trong sáng ; vừa ý nhị, sâu xa. Sau này, khi nếm trải nhiều, giọng thơ Xuận Quỳnh không còn phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn mãi sống sót trong trái tim phong phú yêu thương của chị. ”
( GS Nguyễn Đăng Mạnh và PTS Trần Đăng Xuyền )
· “ Sóng là bài thơ rực rỡ viết về tình yêu, rất tiêu biểu vượt trội cho phong thái của Xuân Quỳnh. Hình tượng sóng, trên cơ sở sự tương đương, hòa hợp giữ sóng và em, bài thơ miêu tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời hạn và sự hữu hạn của đời người. Bài thơ cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một niềm hạnh phúc lớn lao của con người. ”
( SGK Ngữ văn 12 – Chương trình Chuẩn )

Tải xuống

Bài giảng: Sóng (Xuân Quỳnh) – Cô Vũ Phương Thảo (Giáo viên VietJack)

Xem thêm sơ đồ tư duy của các tác phẩm, văn bản lớp 12 hay, chi tiết khác:

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm miễn phí ôn thi THPT Quốc Gia tại khoahoc.vietjack.com

Source: https://dichvubachkhoa.vn
Category : Điện Tử Bách Khoa