Sử dụng hóa đơn bất hợp pháp: Những sai phạm và hình thức xử lý

Bài viết trao đổi về sử dụng hóa đơn tài chính bất hợp pháp cũng như một số sai phạm hình sự trong việc sử dụng hóa đơn tài chính, qua đó giúp cho kế toán nói riêng và các bộ phận khác của doanh nghiệp nói chung hiểu rõ hơn hai vấn đề này để tránh sai sót khi sử dụng hoặc tiếp nhận hóa đơn tài chính.

>> Hướng dẫn chi tiết cách viết hóa đơn Giá trị gia tăng

Hóa đơn bất hợp pháp là một trong những vấn đề được chú trọng nhất trong nghề kế toán. Đơn giản vì hóa đơn là chứng cứ để bảo vệ chi phí hợp lệ cho doanh nghiệp. Do đó, có rất nhiều sai phạm về sử dụng hóa đơn dù vô tình hay cố ý đang tồn tại trong các doanh nghiệp!

Các hình thức sai phạm về hóa đơn tài chính

Khi nhận hóa đơn tài chính (hóa đơn GTGT, hóa đơn bán hàng thông thường) từ bên bán, rất nhiều kế toán và cán bộ thuộc các phòng ban khác nhau của doanh nghiệp (DN) thường đối mặt với nhiều lo lắng. Sở dĩ có điều này là bởi người nhận chưa hiểu rõ ràng về hóa đơn tài chính, mặt khác hiện nay trên thị trường vẫn còn nhiều hóa đơn bất hợp pháp của DN ma. Hậu quả pháp lý khi DN sử dụng hóa đơn bất hợp pháp là DN bị xử phạt về hóa đơn, bị loại thuế GTGT đầu vào đã khấu trừ và bị loại chi phí (không được quyết toán vào chi phí được trừ trong năm tài chính có hóa đơn sai). Bên cạnh đó, còn có những sai phạm trong việc sử dụng hóa đơn tài chính tại DN, song người sử dụng hóa đơn tài chính lại chưa lường trước được hậu quả và chỉ đến khi bị pháp luật kết tội hình sự thì đã quá muộn…

Sử dụng hóa đơn bất hợp pháp – Ảnh minh họa
Theo khoản 1 điều 23 Thông tư số 39/2014 / TT-BTC của Bộ Tài chính, sử dụng bất hợp pháp hóa đơn : là việc lập khống hóa đơn, cho hoặc bán hóa đơn chưa lập để tổ chức triển khai, cá thể khác lập khi bán sản phẩm & hàng hóa, đáp ứng dịch vụ ( trừ những trường hợp được sử dụng hóa đơn do cơ quan thuế bán hoặc cấp và trường hợp được ủy nhiệm lập hóa đơn theo mẫu hướng dẫn tại Thông tư này ) ; cho hoặc bán hóa đơn đã lập để tổ chức triển khai, cá thể khác hạch toán, kê khai thuế hoặc giao dịch thanh toán vốn ngân sách ; lập hóa đơn không ghi không thiếu những nội dung bắt buộc, lập hóa đơn xô lệch nội dung giữa những liên ; dùng hóa đơn của sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ này để chứng tỏ cho sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ khác .

I. Các hình thức sử dụng hóa đơn sai phạm phổ cập :

1. Các trường hợp hóa đơn được coi là sai phạm:

• Hóa đơn đầu vào giả là hóa đơn được in hoặc khởi tạo theo mẫu hóa đơn đã được phát hành của những Doanh Nghiệp, hộ thành viên kinh doanh thương mại ;
• Hóa đơn nguồn vào được in, khởi tạo trùng số của cùng một ký hiệu hóa đơn ; Học kế toán thực hành thực tế ở đâu tốt nhất tại TP TP HCM và TP. Hà Nội
• Hóa đơn chưa có giá trị sử dụng là hóa đơn đã được tạo theo lao lý của pháp lý nhưng chưa triển khai xong việc thông tin phát hành ;
• Hóa đơn hết giá trị sử dụng là hóa đơn đã làm đủ thủ tục phát hành nhưng tổ chức triển khai, cá thể nhận phát hành thông tin không liên tục sử dụng nữa ;
• Hóa đơn nguồn vào của bên bán bị mất sau khi đã thông tin phát hành được tổ chức triển khai, cá thể phát hành báo mất với cơ quan thuế quản trị trực tiếp ;
• Hóa đơn của những tổ chức triển khai, cá thể đã ngừng sử dụng mã số thuế ( đóng mã số thuế ) .

2. Các trường hợp sử dụng bất hợp pháp hóa đơn tài chính:

• Hóa đơn nguồn vào có nội dung được ghi không có thực một phần hoặc hàng loạt ;
• Hóa đơn nguồn vào được sử dụng hóa đơn của tổ chức triển khai, cá thể khác để bán ra, để hợp thức hóa sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ mua vào không có chứng từ hoặc sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ bán ra để gian lận thuế, để bán sản phẩm & hàng hóa nhưng không kê khai nộp thuế ;
• Hóa đơn nguồn vào để hợp thức sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ mua vào không có chứng từ ;
• Hóa đơn nguồn vào có sự chênh lệch về giá trị sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ hoặc rơi lệch những tiêu thức bắt buộc giữa những liên của hóa đơn ;
• Hóa đơn nguồn vào mua sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ mà cơ quan thuế, cơ quan công an và những cơ quan chức năng khác đã Kết luận là sử dụng bất hợp pháp hóa đơn ( ứng dụng tra soát hóa đơn của cơ quan thuế thông tin về Doanh Nghiệp hay biên bản Tóm lại của cơ quan thuế ) .

II. Các hình thức xử phạt cần biết khi sử dụng hóa đơn kinh tế tài chính bất hợp pháp

Các mức phạt khi sử dụng hóa đơn kinh tế tài chính bất hợp pháp sẽ được trình diễn dưới đây :

1. Xử phạt hành chính đối với sử dụng hóa đơn tài chính bất hợp pháp

Từ năm năm ngoái, khi Doanh Nghiệp vi phạm những dạng sai phạm hóa đơn bất hợp pháp nêu trên đều bị xử phạt, đơn cử :

• Theo khoản 2 điều 12 Thông tư số 10/2014 / TT-BTC của Bộ Tài chính : xử phạt từ 20 triệu đồng đến 50 triệu đồng so với một hành vi tương quan đến vi phạm chính sách quản trị và sử dụng hóa đơn kinh tế tài chính năm ngoái .
• Theo khoản 10 điều 1 Thông tư số 26/2015 / TT-BTC ( khoản 9 điều 2 Thông tư số 26/2015 / TT-BTC ) và theo Thông tư số 166 / 2013 / TT-BTC ngày 16/11/2013 của Bộ Tài chính thì mức xử phạt về vi phạm chủ trương thuế GTGT năm năm ngoái như sau : Tính tiền chậm nộp : 0,05 % / mỗi ngày tính trên số tiền chậm nộp so với hành vi chậm nộp tiền thuế, tiền phạt ; Phạt 20 % số tiền thuế thiếu so với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn ; Phạt từ 1 đến 3 lần số thuế trốn so với hành vi trốn thuế, gian lận thuế .

Hóa đơn bất hợp pháp- con dao 2 lưỡi cho doanh nghiệp

2. Xử phạt hình sự so với việc quản trị hóa đơn kinh tế tài chính

Trong Bộ luật Hình sự hiện hành, lao lý về sai phạm hình sự so với việc quản trị hóa đơn kinh tế tài chính, nếu Doanh Nghiệp mắc sai phạm về hình sự trong việc sử dụng ( thanh quyết toán ) hóa đơn kinh tế tài chính thì Nhà quản trị ( ban giám đốc ) và những người có tương quan trong Doanh Nghiệp như phòng kế toán, phòng kinh doanh thương mại, phòng góp vốn đầu tư … đều bị truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự .
Sai phạm hình sự trong việc sử dụng ( thanh quyết toán ) hóa đơn kinh tế tài chính là những sai phạm mang tính cố ý làm sai ( cố ý mua và bán hóa đơn, gửi giá, lập hóa đơn khống, lập những hóa đơn, chứng từ giả để thanh quyết toán … ). Việc quản trị hóa đơn kinh tế tài chính bị truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự thì hành vi đó phải có đủ 4 yếu tố cấu thành tội phạm hình sự ( khách thể, mặt khách quan, chủ thể và mặt chủ quan của tội phạm ) .
Như vậy, theo pháp luật của Bộ Luật Hình sự thì hành vi của một cá thể hay một nhóm cá thể sử dụng hóa đơn để thanh quyết toán đã gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội đến mức bị truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự phải gồm có 4 yếu tố cấu thành tội phạm như trên thì khi đó cá thể hay nhóm cá thể đó mới bị khởi tố, tìm hiểu, truy tố và xét xử .
Các dạng sai phạm hình sự nổi bật về quản trị ( thanh quyết toán ) hóa đơn kinh tế tài chính mà những Doanh Nghiệp hoàn toàn có thể gặp phải :

• Sai phạm trong việc quản trị hóa đơn dẫn đến truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về “ tội in, phát hành, mua và bán hóa đơn trái phép ”. Cụ thể, theo khoản 1 điều 164 a Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng. Ngoài ra, theo khoản 2,3 Điều 164 a Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt tù từ 01 năm đến 5 năm tù giam .
• Sai phạm trong việc quản trị hóa đơn dẫn đến truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về “ Tội dữ gìn và bảo vệ, quản trị hóa đơn chứng từ ”. Cụ thể, theo khoản 1 điều 164 b Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng. Ngoài ra, theo khoản 1,2,3 Điều 164 b Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt tù từ 03 tháng đến 5 năm tù giam .
• Sai phạm trong việc quản trị hóa đơn dẫn đến truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về “ Tội trốn thuế ”. Cụ thể, theo khoản 1 điều 161 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt từ 1 đến 5 lần số tiền thuế trốn. Theo khoản 1,2,3,4 điều 161 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt tù từ tái tạo không giam giữ đến 7 năm tù giam .
• Sai phạm trong việc quản trị hóa đơn dẫn đến truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về “ Tội cố ý làm trái những lao lý quản trị kinh tế tài chính nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng ”. Cụ thể, theo khoản 4 điều 165 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì người phạm tội bị tịch thu hàng loạt hay một phần gia tài. Ngoài ra, theo khoản 1,2,3 điều 165 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt tù từ 01 năm đến 20 năm tù giam .
• Sai phạm trong việc quản trị hóa đơn dẫn đến truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về “ Tội tham ô gia tài ”. Theo khoản 5 điều 278 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng, tịch thu hàng loạt hay một phần gia tài phạm tội mà có. Ngoài ra, theo khoản 1,2,3 điều 278 Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ trợ 2009 thì xử phạt tù từ 2 năm tù giam đến chung thân hoặc tử hình .

Lưu ý:

Trường hợp doanh nghiệp phát hiện hoặc được cơ quan Thuế thông tin về những hóa đơn nguồn vào là mua của doanh nghiệp bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh thương mại thì kế toán phải xác lập xem thời gian phát sinh hóa đơn đầu vào đó trước hay sau khi doanh nghiệp bỏ trốn
+ Nếu hóa đơn phát sinh trước ngày doanh nghiệp bỏ trốn thì Cục Thuế phải kiểm tra, so sánh với hoạt động giải trí kinh doanh thương mại của doanh nghiệp để xác lập có sản phẩm & hàng hóa trong thực tiễn mua hay mua và bán hóa đơn khống để giải quyết và xử lý vi phạm
+ Nếu hóa đơn phát sinh sau ngày doanh nghiệp bán bỏ trốn thì doanh nghiệp không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào

Tài liệu tìm hiểu thêm :

1. Bộ luật Hình sự năm 2009 / QH của Quốc hội ;
2. Nghị định 12/2015 / NĐ-CP của nhà nước ;
3. Thông tư số 39/2014 / TT – BTC ;
4. Thông tư số 78/2014 / TT-BTC ;
5. Thông tư số 119 / năm trước / TT-BTC ;
6. Thông tư số 10/2014 / TT-BTC ;
7. Thông tư số 96/2015 / TT-BTC ;

8. Thông tư số 26/2015/TT-BTC .

>> Xem thêm: Xử lý khi viết sai hoá đơn GTGT

Mong bài viết sẽ hữu ích đối với bạn!

Có thể bạn chăm sóc : khóa học xuất nhập khẩu cho người mới khởi đầu