Trình bày tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần

Em hãy vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần

Về tổ chức bộ máy quan lại thời Trần, dựa vào nội dung SGK để tìm hiểu, có thể vẽ sơ đồ sau 

Nội dung chính Show

• Em hãy vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần
• 1. Tổ chức bộ máy nhà nước:
• 1.1. Chính quyền trung ương:
• 1.2. Chính quyền địa phương:
• 1.3. Tổ chức quân đội:
• 2. Chế độ quan liêu:
• 2.1. Tuyển dụng quan lại:
• 2.2.Tước phẩm quan lại:
• 2.3. Khảo khóa:
• 2.4. Lương bổng của quan lại:
• 3. Đánh giá cách thức tổ chức bộ máy Nhà nước quân chủ quý tộc thời Lý – Trần dưới góc độ lịch sử nhà nước:
• Video liên quan

Các bài cùng chủ đề

• Nhà Lý sụp đổ
• Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
• Pháp luật thời Trần
• Nhà Trần xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng
• Phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần
• Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào ?
• Em hãy mô tả bộ máy quan lại thời Trần.
• Các đơn vị hành chính từ cấp lộ đến cấp xã ở thời Trần có gì thay đổi so với thời Lý ?
• Em hãy trình bày những nét chính vé pháp luật thời Trần.
• Hãy nêu những chủ trương và biện pháp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng của nhà Trần. Kết quả của những biện pháp đó.
• Nhà Trần đã làm những gì để phục hồi và phát triển kinh tế sau những năm suy thoái cuối thời Lý ?
• Em có nhận xét gì về vương triều Trần ở nửa cuối thế kỉ XIV ?
• Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ
• Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cô
• Âm mưu xâm lược Cham-po và Đại Việt của nhà Nguyên
• Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần 2
• Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt (1287 – 1288)
• Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ
• Chiến thắng Bạch Đằng
• Nguyên nhân thắng lợi ba lần chống quân xâm lược Nguyên – Mông
• Ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông
• Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến chống quân Nguyên lần 2
• Em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ.
• Em hãy nêu những sự kiện cụ thể biểu hiện tinh thần quyết tâm chống giặc của quân dân ta
• Trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến trong những tháng đầu năm 1285.
• Việc nhà Trần chuẩn bị chống quân xâm lược đã có tác dụng như thế nào đối với cuộc kháng chiến ?
• Hãy cho biết cách đánh quân Nguyên của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai.
• Hãy nêu một số dẫn chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
• Tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân Nguyên.
• Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ ba có gì giống và khác so với lần thứ hai ?
• Hãy trình bày những nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.
• Hãy nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông – Nguyên.
• Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Cham-pa và Đại Việt nhằm mục đích gì ? Tại sao quân Nguyên đánh Cham-pa trước khi đánh Đai Viêt ?
• Tình hình kinh tế sau chiến tranh chống quân xâm lược Mông – Nguyên
• Đời sống văn hoá thời Trần
• Văn học thời Trần
• Giáo dục và khoa học – kĩ thuật thời Trần
• Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Trần
• Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế nông nghiệp của Đại Việt sau chiến tranh.
• Tình hình thủ công nghiệp thời Trần như thế nào ?
• Xã hội thời Trần có những tầng lớp nào ?
• Em hãy trình bày vài nét về tình hình xã hội thời Trần.
• Em có nhận xét gì về tình hình văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần ?
• Tình hình xã hội sau chiến tranh chống quân xâm lược Mông – Nguyên
• Tại sao văn học, khoa học, giáo dục thời Trần phát triển ?
• Thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh có gì mới ?
• Tình hình kinh tế nhà Trần cuối thế kỉ XIV
• Tình hình xã hội thời Trần cuối thế kỉ XIV
• Nhà Hồ thành lập (1400)
• Những biện pháp cải cách của Hồ Quý Ly
• Ý nghĩa, tác dụng cải cách của Hồ Quý Ly
• Các cuộc khởi nghĩa của nông dân nô tì chống lại nhà Trần vào nửa sau thế kỉ XIV
• Em hãy trình bày tóm tắt tình hình kinh tế – xã hội nước ta ở nửa sau thế kỉ XIV.
• Em có nhận xét gì về vương triều Trần ở nửa cuối thế kỉ XIV ?
• Sự bùng nổ các cuộc khởi nghĩa nông dân, nô tì ở nửa sau thế kỉ XIV nói lên điều gì? Tại sao ?
• Em hãy trình bày tóm tắt cuộc cải cách của Hồ Quý Ly.
• Em có nhận xét, đánh giá như thế nào về nhân vật Hồ Quý Ly ?
• Hãy nêu những mặt tiến bộ và hạn chế của cải cách Hồ Quý Ly.
• Cuộc xâm lược của quân Minh và sự thất bại của nhà Hồ
• Chính sách cai trị của nhà Minh
• Cuộc khởi nghĩa Trần Quý Khoáng (1409 – 1414)
• Sự khác nhau trong đường lối kháng chiến của nhà Trần và nhà Hồ?
• Trình bày nguyên nhân bùng nổ, đặc điểm và nguyên nhân thất bại của các cuộc khởi nghĩa (trước khởi nghĩa Lam Sơn) chống quân Minh.
• Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa
• Những năm đầu hoạt động của nghĩa quân Lam Sơn
• Giải phóng Nghệ An (năm 1424)
• Giải phóng Tân Bình, Thuận Hoá (năm 1425)
• Lê Lợi tiến quân ra Bắc, mở rộng phạm vi hoạt động (cuối năm 1426)
• Trận Tốt Động – Chúc Động (cuối năm 1426)
• Trận Chi Lăng – Xương Giang (tháng 10 – 1427)
• Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
• Vì sao hào kiệt khắp nơi tìm về Lam Sơn theo Lê Lợi khởi nghĩa
• Em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trong giai đoạn 1418 – 1423.
• Nhận xét về tinh thần chiến đấu của nghĩa quân Lam Sơn trong những năm 1418 – 1423
• Lí do quân Minh phải chấp nhận đề nghị giảng hoà của Lê Lợi
• Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ cuối năm 1424 đến cuối năm 1426.
• Em hãy trình bày diễn biến trận Tốt Động – Chúc Động
• Hãy nêu những nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
• Hãy trình bày tóm tắt các chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn từ cuối năm 1424 đến cuối năm 1425.
• Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi có ý nghĩa lịch sử gì ?

Bước sang thế kỷ XI quốc gia có sự biến hóa lớn khi Lý Công Uẩn lên ngôi vua năm 1010 cùng với sự sinh ra của Chiếu Dời Đô ông đã dời đô từ Hoa Lư về thành Đại La ( Thăng Long ) và bước vào công cuộc thiết kế xây dựng quốc gia theo lối chính quy, từng bước lan rộng ra quy mô. Bộ máy nhà nước từ thời Lý sang thời Trần được thiết kế xây dựng và củng cố, nhìn chung có sự hoàn hảo hơn so với quá trình trước bộ máy nhà nước được thống nhất từ TW đến địa phương. Được vận dụng triệt để dưới thời Lí – Trần, nguyên tắc Liên kết dòng họ đóng vai trò to lớn trong việc thiết kế xây dựng và hoàn thành xong tổ chức triển khai bộ máy Nhà nước của hai triều đại Lý, Trần với thực chất : vua lấy hoàng tộc và quốc thích làm hậu thuẫn chính trị cho vị thế của mình.

1. Tổ chức bộ máy nhà nước:

1.1. Chính quyền trung ương:

Trong thời kỳ Lý Trần, nhà vua là người đứng đầu nhà nước nhưng mức độ tập trung chuyên sâu quyền lực tối cao chưa cao, quyền lực tối cao ấy bị hạn chế bởi Hoàng thân quốc thích và bộ phận trung khu ( cơ quan Nhà nước và chức vụ Nhà nước trung gian trọng điểm ) được trao quyền hành rất lớn, có vai trò hạn chế quyền lực tối cao Nhà vua như Tể tướng, Á tướng, những chức quan đại thần như Tam thái, Tam thiếu, Tam tư. Các quan đại thần : gồm 9 quan văn và 3 quan võ, trong đó : Tam thái ( Thái sư, Thái phó, Thái bảo ), Tam thiếu ( Thiếu sư, Thiếu phó, Thiếu bảo ), Tam tư ( Tư đồ, Tư mã, Tư không ) ; Các quan võ : Thái úy, Thiếu úy, Binh chương sự. Ngoài những chức quan này ở triều đình lúc bấy giờ còn có 2 chức quan Tả hữu gián nghị đại phu để can gián nhà vua và đàn hoặc những quan khác, cùng những chức Điện học sỹ và Hàn lâm học sỹ là những chức quan chuyên thảo chiếu biểu của nhà vua do những bậc danh Nho đảm nhiệm. Các cơ quan này có tính năng tư vấn hạng sang của nhà vua đồng thời trước những quyết định hành động quan trọng nhà vua thường hỏi quan điểm những quan đại thần. – Các bộ : Về cơ bản những bộ dưới thời Lý, Trần đều là những cơ quan thực thi quyền hành pháp do nhà vua giao trong từng nghành đơn cử đồng thời có công dụng tư vấn cho nhà vua trong nghành mà bộ quản trị. Đứng đầu mỗi bộ là Thượng thư, chức phó thị lang. – Các cơ quan trình độ : những cơ quan này độc lập với những bộ và giúp nhà vua quản trị những nghành nghề dịch vụ trình độ khác nhau gồm những đài, viện, giám, phủ ( Hàn lâm viện, Khu mật viện, Đăng văn viện, Thẩm hình viện, Thái y viện, Ngự sử đài, Quốc sử viện, Tam tư viện, Quốc tử giám, Quốc học viện, Giảng võ đường ).

Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

1.2. Chính quyền địa phương:

Bộ máy nhà nước dưới thời Lý được thiết lập từ TW đến địa phương. Năm 1010, Lý Thái Tổ đổi 10 đạo thành 24 bộ. Ở miền núi, những khu vực được chia thành trại, đứng đầu là chủ trại. Lộ, trại được chia thành những phủ ( miền xuôi ) và những Châu Ổ ( miền núi ), đứng đầu là những tri phủ, tri châu. Dưới cấp phủ, châu là cấp xã.

Năm 1242, chính quyền địa phương được chia thành 3 cấp. Cao nhất là Lộ, đứng đầu mỗi lộ là An phủ chánh sứ; dưới Lộ là các phủ, châu đứng đầu là các Tri phủ và chuyển vận sứ; dưới Phủ, Châu là các Xã, đứng đầu mỗi xã là Đại, Tiểu tư xã, xã chính.

Năm 1397, chính quyền sở tại địa phương thời nhà Trần được tổ chức triển khai : nước chia thành lộ, lộ chia thành phủ, đứng đầu phủ là Trấn phủ sứ, có phó Trấn phủ sứ giúp việc. Phủ chia thành những châu, đứng đầu là Thông Phán, chức phó là Thiêm phán. Châu được chia thành những huyện, đứng đầu huyện là Lệnh úy, có chủ bạ giúp việc. Huyện chia thành xã, đứng đầu xã là xã quan do triều đình chỉ định gọi là xã Chính. Mỗi xã gồm nhiều “ giáp ”, nhưng cũng như ở triều Lý, giáp không phải là đơn vị chức năng chính của làng xã. Các liên xã và những chức quan đi kèm cũng được bãi bỏ. Đặc biệt, ở quy trình tiến độ này nhiều lộ ở gần miền biên giới hay những khu vực quan trọng đã được họp lại thành “ hạt ” và những quan văn đứng đầu mỗi hạt là tổng quản hay thái thú, những chức quan này được trao cho quyền hành rất rộng.

1.3. Tổ chức quân đội:

Tổ chức quân đội được chăm sóc đặc biệt quan trọng vì cuộc chiến tranh ngoại xâm là rủi ro tiềm ẩn trực tiếp và liên tục diễn ra, nên quân đội được tổ chức triển khai rất ngặt nghèo, trang bị khá đầy đủ và có niềm tin chiến đấu cao, gồm : quân cấm vệ và quân ở những lộ. Quân cấm vệ là quân tuyển chọn từ những người trẻ tuổi khỏe mạnh trong cả nước, có trách nhiệm bảo vệ vua và kinh thành, đây là đội quân tinh nhuệ nhất nhất được tuyển lựa cẩn trọng và giảng dạy chu đáo. Quân ở những lộ được tuyển chọn trong số người trẻ tuổi trai tráng ở những làng xã đến tuổi thành đinh ( 18 tuổi ) có công dụng canh phòng, bảo vệ phủ, lộ, châu. Ngoài quân đội của nhà vua, những vương hầu và tri phủ còn có lực lượng gia binh, lực lượng này được sử dụng khi thiết yếu và dưới sự trấn áp của Quân vương hầu. Về phương pháp tuyển quân, từ thời Lý, nghĩa vụ và trách nhiệm binh dịch đã được đặt ra với chính sách ĐK hộ khẩu và tuyển lính ngặt nghèo, chủ trương “ ngụ binh ư nông ” được đặt ra nhưng không vận dụng với quân cấm vệ.

2. Chế độ quan liêu:

2.1. Tuyển dụng quan lại:

– Tuyển cử và nhiệm cử vẫn được coi là hai phương pháp tuyển dụng quan lại đa phần của những vương triều Lý – Trần. Việc tuyển dụng đa phần vẫn dựa vào hai tiêu chuẩn “ thân ” và “ luân ”, những trách nhiệm trong triều đình đều được giao cho những người trong hoàng tộc. – Khoa cử : Năm 1075 Lý Nhân Tông mở khoa thi tiên phong tuyển nhân tài đã mở ra một hướng mới trong cách tuyển dụng quan lại thể hiên sự chăm sóc chú trọng nhân tài và phương pháp ngày càng được lan rộng ra. – Nộp tiền : Từ thời Lý giải pháp này được pháp luật rõ rằng người nộp tiền mở màn bổ làm lại, nộp lần thứ 2 thì được chỉ định làm thừa tín lang.

2.2.Tước phẩm quan lại:

Thời nhà Lý, lấy tước vương, tước công phong cho hoàng tộc thân thích hoàng tộc và người có công lớn. Thời Trần người tôn thất được phong tước vương hoặc tước quận vương còn phong cho những quan văn võ thì có những thứ bậc như quốc công, thượng hầu, ..

2.3. Khảo khóa:

Quy chế khảo khóa quay lại chưa được pháp luật ngặt nghèo và đơn cử. Nhà Lý 9 năm khảo khóa quan lại một lần còn đời Trần thì 15 năm khỏa khóa quan lại một lần.

2.4. Lương bổng của quan lại:

Các quan lại ở hai vương triều này ngoài ruộng đất được phong cấp còn được cấp cả lương bổng. Ơ thời Lý lại không có lương bổng tiếp tục nhưng cho đến năm 1067 Lý Thánh Tông đã định lệ cấp bổng hàng năm cho những quan thao tác tư pháp và ngục lạ bằng tiền và hiện vật. Sang đến thời Trần chế độ cấp lương bổng cho quan lại được lao lý cụ thế và phổ cập hơn, tiền lương đó đều lấy vào thuế.

3. Đánh giá cách thức tổ chức bộ máy Nhà nước quân chủ quý tộc thời Lý – Trần dưới góc độ lịch sử nhà nước:

Điểm tích cực – Cách thức tổ chức triển khai Nhà nước quân chủ quý tộc làm cho bộ máy Nhà nước Nước Ta thời Lý – Trần không trọn vẹn phụ thuộc vào quy mô Nhà nước quân chủ quý tộc những triều đại Trung Quốc cùng thời kỳ mà có những điểm độc lạ riêng của nó. – Triều đình Lý – Trần có sự hòa đồng đã phát huy được cao nhất bộ máy chính quyền sở tại quý tộc TW, phát huy vai trò của bộ phận trung khu kết nối và lan rộng ra quan hệ giữa triều đình với nhân dân, quân sĩ. Từ đó tập hợp được nội lực của cả dân tộc bản địa, phát huy sức mạnh dân tộc bản địa, sức mạnh quốc gia trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông Điểm hạn chế – Mô hình Nhà nước Quân chủ quý tộc ngày càng thể hiện những tiềm ẩn rủi ro tiềm ẩn phân quyền cát cứ, ảnh hưởng tác động tới sự kiến thiết xây dựng Nhà nước tập quyền.

– Phương thức tuyển dụng quan chức từ con cháu quan chức đã bộc lộ nhược điểm căn bản: xây dựng một đội ngũ quan chức gánh vác những trọng trách trong bộ máy Nhà nước nhưng lại không đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao về tri thức, năng lực quản lý và điều hành đất nước ngày càng cao.

Chính những hạn chế này đã dẫn đến sự khủng hoảng cục bộ về quy mô Nhà nước quân chủ quý tộc vào cuối thời Trần. Như vậy phương pháp tổ chức triển khai bộ máy nhà nước dưới thời Lý-Trần đã có sự hoàn thành xong hơn trước, nếu như ở thế kỷ X tổ chức triển khai bộ máy nhà nước còn đơn thuần mang nặng tính quân sự chiến lược với đội ngũ quan lại còn rất ít, trong bước đầu đã có sự phân nhiệm nhưng chưa rõ ràng thì đến dưới thời Lý – Trần bộ máy Nhà nước đã được lan rộng ra về quy mô và khởi đầu thiết kế xây dựng theo lối chính quy.