Rất đáng quan ngại khi gần đây, tỷ lệ dân số tăng một cách đột biến. Số liệu thống kê cho thấy, năm 2004, quy mô dân số Nước Ta đạt khoảng chừng 82,5 triệu người, 38/64 tỉnh, thành phố trong cả nước có tỷ suất sinh con thứ ba tăng ” không bình thường “. Năm 2004, TP TP.HN có 2.234 trẻ nhỏ sinh ra là con thứ ba, tăng so với năm 2003 là 0,38 %, trong đó có 57 cặp vợ chồng là cán bộ, công chức sinh con thứ ba. TP Hồ Chí Minh có 5.600 trẻ nhỏ sinh ra là con thứ ba, tăng so với năm 2003 là 0,4 %, trong đó có 14 cặp vợ chồng là đảng viên sinh con thứ ba. Ðáng lưu tâm, hầu hết những mái ấm gia đình sinh con thứ ba thuộc nhóm kinh tế tài chính khá giả và trình độ học vấn tương đối cao. Vì vậy, nhận diện đúng tình hình, tìm ra nguyên do và đề xuất kiến nghị giải pháp nhằm mục đích ngưng trệ và trấn áp nhịp độ gia tăng dân số là việc làm cấp bách. Thực tiễn cho thấy, Nước Ta lúc bấy giờ không chỉ đứng trước rủi ro tiềm ẩn bùng nổ dân số trở lại, mà đang còn phải đương đầu với nhiều thử thách trong việc nâng cao chất lượng dân số như : sự độc lạ về dân số giữa những vùng, chăm nom sức khỏe thể chất sinh sản phụ nữ, xử lý đói nghèo và việc làm, hiện tượng kỳ lạ tảo hôn ở những đồng bào dân tộc bản địa, phòng, chống HIV / AIDS. .. Theo số liệu thống kê, mỗi năm Nước Ta có khoảng chừng 300 nghìn phụ nữ dưới 20 tuổi sinh con, mang thai và nạo thai ở vị thành niên, hầu hết vị thành niên chưa được giáo dục, cung ứng kỹ năng và kiến thức cơ bản về sức khỏe thể chất sinh sản. Hiện nay việc triển khai những tiềm năng về dân số và sức khỏe thể chất sinh sản, kế hoạch hóa mái ấm gia đình còn thể hiện 1 số ít chưa ổn. Sự thiếu vững chắc trong tác dụng giảm sinh, rủi ro tiềm ẩn bùng nổ dân số vẫn còn tiềm ẩn trong nhiều nhóm xã hội. Thực trạng chất lượng dân số và gia tăng dân số trở lại, nhất là hiện tượng kỳ lạ sinh con thứ ba tăng đột biến cần được trấn áp và ngăn ngừa kịp thời. Nếu không đó sẽ là hệ lụy cho những yếu tố kinh tế tài chính – xã hội khác như đói nghèo, bệnh tật, thất học, ảnh hưởng tác động chất lượng nguồn nhân lực và cản trở quy trình triển khai CNH, HÐH quốc gia. Vậy nguyên do của hiện tượng kỳ lạ này bắt nguồn từ đâu ? Trước hết, do nhận thức của một bộ phận nhân dân và cán bộ chỉ huy, công chức nhà nước về yếu tố dân số-kế hoạch hóa mái ấm gia đình. Một bộ phận đáng kể trong nhân dân hiểu rơi lệch 1 số ít điều lao lý trong Pháp lệnh Dân số phát hành năm 2003 như Khoản 1 Ðiều 10 : Mỗi cặp vợ chồng và cá thể có quyền quyết định hành động về số con, thời hạn sinh con và khoảng cách giữa những lần sinh sao cho tương thích quy mô mái ấm gia đình ít con. Do vậy, dù muốn hay không tất cả chúng ta cũng phải thừa nhận việc chậm ra Nghị định 104 hướng dẫn thực thi Pháp lệnh Dân số gây ra những khó khăn vất vả cho những địa phương trong công tác làm việc chỉ huy thực thi duy trì xu thế giảm sinh mà tất cả chúng ta đã đạt được những năm trước đó. Số liệu tìm hiểu định lượng tại tám tỉnh, thành phố cho thấy, có tới 62,6 % số quan điểm cho rằng một bộ phận nhân dân chưa hiểu khá đầy đủ về Pháp lệnh Dân số và 39,4 % quan điểm nhận định và đánh giá rằng người dân còn hiểu sai lệnh về Pháp lệnh Dân số. Bên cạnh đó, việc 1 số ít cơ quan làm công tác làm việc tuyên truyền hoạt động thực thi chủ trương giảm sinh, nhất là ở những cấp cơ sở đã thể hiện tư tưởng chủ quan, thỏa mãn nhu cầu với những thành tích đạt được trong công tác làm việc dân số trước năm 2003. Thứ hai, tổ chức triển khai cỗ máy làm công tác làm việc dân số có sự dịch chuyển, vừa mang tính thụ động, vừa quá tải. Vấn đề góp vốn đầu tư cho công tác làm việc dân số cả nước giảm ( từ 245 tỷ đồng năm 2000 xuống còn 200 tỷ đồng những năm 2003, 2004 ). Số liệu tìm hiểu cho thấy, có tỉnh ngân sách TW chuyển về cho hoạt động giải trí dân số nhưng lại sử dụng không đúng mục tiêu, chuyển sang sử dụng cho nghành nghề dịch vụ khác.
Đặc biệt, lực lượng cộng tác viên dân số ở cơ sở, những người mà trong quá trình thực hiện nhiệm vụ luôn đi từng ngõ, gõ từng nhà, và từng đối tượng để tuyên truyền vận động nhân dân, nhưng chế độ phụ cấp còn thấp. Ðó là chưa nói đến việc họ phải kiêm nhiệm thêm cả công tác gia đình và trẻ em (tăng gấp ba lần). Ngay cả cán bộ chuyên trách công tác dân số ở cơ sở cũng phải kiêm nhiệm thêm công việc, nhưng lương cũng bị giảm sau khi sáp nhập. Một số địa phương có hiện tượng buông lỏng sự lãnh đạo, quản lý. Ðể kịp thời khắc phục tình trạng trên, cần thực thi đồng bộ nhiều giải pháp.
Một là, liên tục tăng cường sự chỉ huy, chỉ huy của những cấp, những ngành từ TW đến địa phương. Quán triệt công tác làm việc dân số là một trong những nội dung quan trọng của hoạt động giải trí chỉ huy, quản trị những cấp.
Hai là, củng cố tổ chức bộ máy làm công tác dân số – kế hoạch hóa gia đình. Cần thiết phải tập huấn đội ngũ cán bộ các cấp về mục tiêu, chương trình, kế hoạch công tác dân số, nhất là đội ngũ cộng tác viên dân số ở cơ sở. Nghiên cứu sắp xếp lại một cách hợp lý biên chế tổ chức các cơ quan làm công tác dân số. Ðiều chỉnh chính sách, chế độ đãi ngộ đối với cán bộ chuyên trách dân số, cộng tác viên dân số. Cần có sự ưu tiên đối với cộng tác viên dân số ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số.
Ba là, tăng cường can đảm và mạnh mẽ kế hoạch tiếp thị quảng cáo, hoạt động và cung ứng những dịch vụ dân số – kế hoạch hóa mái ấm gia đình ở những tỉnh, thành phố đông dân, có mức sinh cao. Chú trọng tạo điều kiện kèm theo cho người dân tiếp cận nhanh gọn, thuận tiện, bảo đảm an toàn với những dịch vụ kế hoạch hóa mái ấm gia đình, chăm nom sức khỏe thể chất sinh sản và trẻ nhỏ. Ðồng thời, tăng cường vai trò của những tổ chức triển khai xã hội trong việc nâng cao nhận thức của người dân nhằm mục đích triển khai tốt việc giảm tỷ suất sinh con thứ ba. Bốn là, Ủy ban Dân số – Gia đình và Trẻ em cần liên tục tăng nhanh tiến hành công tác làm việc tiếp thị quảng cáo, tư vấn kế hoạch hóa mái ấm gia đình có trọng điểm, hướng sự tập trung chuyên sâu về cơ sở với chủ đề chính của năm 2005 là : Chăm sóc sức khỏe thể chất phụ nữ, phòng, chống bệnh phụ khoa và phòng, chống HIV ở phụ nữ mang thai ( chủ đề Năm dân số Nước Ta 2005 ). Năm là, những địa phương, cơ quan, đơn vị chức năng phải có biện pháp giải quyết và xử lý nhất quyết so với những người sinh con thứ ba, nhất là cán bộ, công chức và đảng viên. Cần đưa việc sinh con thứ ba thành tiêu chuẩn cơ bản trong xem xét, nhìn nhận tư cách đảng viên, tiêu chuẩn bình xét tổ chức triển khai đảng và cấp ủy trong sáng vững mạnh.
