Sơ đồ tư duy Bình Ngô đại cáo

Sơ đồ tư duy bài Đại cáo bình Ngô

Sơ đồ tư duy Bình Ngô đại cáo trong bài viết sau đây của Hoatieu sẽ giúp các bạn học sinh hệ thống lại kiến thức về bài thơ Bình Ngô đại cáo ngắn gọn, dễ nhớ để phục vụ cho việc phân tích và nghiên cứu tác phẩm.

1. Giới thiệu về tác phẩm Bình Ngô đại cáo

1. Hoàn cảnh ra đời

– Sau khi quân ta đại thắng, tiêu diệt và làm tan rã 15 vạn viện binh của giặc, Vương Thông buộc phải giảng hòa, rút quân về nước, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết Đại cáo Bình Ngô.

– Đại cáo bình Ngô có ý nghĩa trọng đại như một bản tuyên ngôn độc lập, được công bố vào thánh Chạp, năm Đinh Mùi ( tức đầu năm 1428 )

2. Thể cáo

– Cáo là thể văn nghị luận có từ thời cổ ở Trung Quốc, thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình diễn một chủ trương, một sự nghiệp, tuyên ngôn một sự kiện để mọi người cùng biết .
– Cáo hoàn toàn có thể viết bằng văn xuôi hay văn vần nhưng phần đông được viết bằng văn biền ngẫu, có vần hoặc không có vần, thường có đối, câu dài ngắn không gò bó, mỗi cặp hai vế đối nhau .
– Lời lẽ đanh thép, lí luận sắc bén, cấu trúc ngặt nghèo, mạch lạc .

3. Bố cục (4 phần)

– Phần 1 ( từ đầu đến “ chứng cớ còn ghi ” ) : Luận đề chính nghĩa ( Tiền đề lí luận )
– Phần 2 ( tiếp đó đến “ Ai bảo thần dân chịu được ” ) : Bản cáo trạng hùng hồn, đẫm máu về tội ác của quân địch. ( Soi chiếu lí luận vào thực tiễn )
– Phần 3 ( tiếp đó đến “ Cũng là chưa thấy lâu nay ” ) : Bản hùng ca về cuộc khỏi nghĩa Lam Sơn
– Phần 4 ( còn lại ) : Lời công bố độc lập

4. Giá trị nội dung

Đại cáo bình Ngô là bản tuyên ngôn độc lập, qua đó vạch tội ác của quân địch xâm lược, ca tụng thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn

5. Giá trị nghệ thuật

– Lí luận ngặt nghèo, phải chăng lời lẽ hùng hồn
– Sự phối hợp hòa giải giữa yếu tố chính luận và yếu tố văn chương
– Sử dụng những giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ : liệt kể, phóng đại, so sánh, trái chiều … .

2. Sơ đồ tư duy Bình Ngô đại cáo

Đề bài: “Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) là bản cáo trạng đanh thép về tội ác của kẻ thù xâm lược.

Sơ đồ tư duy bài Bình Ngô đại cáo

Bài văn mẫu:

Nguyễn Trãi là một danh nhân văn hoá quốc tế, một người toàn tài hiếm có trong lịch sử vẻ vang Nước Ta. Ông đã bị gian thần trong triều đình hãm hại và cả dòng họ nhận án “ tru di tam tộc ” mặc dầu đã góp sức rất nhiều cho quốc gia. Tuy vậy, Nguyễn Trãi vẫn để lại cho nền văn học Nước Ta rất nhiều tác phẩm thơ văn có giá trị, mà điển hình nổi bật trong đó chính là áng “ thiên cổ hùng văn ” “ Bình Ngô đại cáo ”. Nhắc đến tác phẩm này, đã có một đánh giá và nhận định như sau : “ “ Bình Ngô đại cáo ” ( Nguyễn Trãi ) là bản cáo trạng đanh thép về tội ác của quân địch xâm lược. ” .
Trước hết, “ Bình Ngô đại cáo ” là một bản báo cáo giải trình, thông tin thoáng rộng cho mọi người về cuộc kháng chiến giành thắng lợi, quốc gia bước vào thời kì độc lập và nói về tương lai của quốc gia, như vậy, đây là một bản tuyên ngôn độc lập. Tác phẩm này được sáng tác vào đầu năm 1428, sau khi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trọn vẹn thắng lợi, quốc gia ta dẹp trọn vẹn giặc Minh, Nguyễn Trãi thay vua Lê Lợi thảo bài “ Đại cáo bình Ngô ” để báo cáo giải trình cho toàn dân chúng trong tâm trạng háo hức sau 10 năm sống trong cuộc chiến tranh, khó khăn. Ngoài ra, tác phẩm này là một luận văn chính trị về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, nêu những tư tưởng mới lạ của Nguyễn Trãi, đồng thời biểu lộ niềm tin, tự hào vào tương lai quốc gia. Trong bản cáo này, Nguyễn Trãi đã nêu ra bốn cảm hứng chính là cảm hứng chính nghĩa, cảm hứng căm thù giặc, cảm hứng cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và cảm hứng độc lập, tương lai quốc gia. Ở đánh giá và nhận định này, họ nói về cảm hứng căm thù giặc, tức nội dung phần hai của bài cáo : tố cáo tội ác của quân địch. Trước hết, nhận định và đánh giá này là một nhận định và đánh giá đúng chuẩn. “ Bình Ngô đại cáo ” đúng là một bản cáo trạng và nó rất đanh thép bởi lời thơ, giọng thơ hùng hồn, uy nghiêm. Hơn nữa, tội ác của giặc đều được nêu ra trong một thái độ rất uất ức, căm hờn quân Minh hơn khi nào hết, cùng với sự cứng cỏi, nhất quyết, dứt khoát của tác giả trước tội ác của quân địch xâm lược .
Trong bản cáo trạng này, tội ác của quân Minh cùng với cảm hứng căm thù giặc đã được liệt kê vào phần thứ hai của tác phẩm. Ở phần này, tổng thể 24 câu thơ được chia làm 12 cặp biền ngẫu. Tội ác của giặc lần lượt được Nguyễn Trãi đưa ra trong mạch logic ngặt nghèo và nhà thơ đã vạch trần thủ đoạn xâm lược của chúng. Quân Minh đã nhân lúc họ Hồ gây “ chính sự phiền hà ” mà đã tích hợp với bọn Việt gian bán nước để xông vào cướp nước ta với giải pháp “ phù Trần diệt Hồ ” :
“ Nhân họ Hồ chính vì sự phiền hà ,
Để trong nước lòng dân oán hận .
Quân cuồng Minh thừa cơ gây hoạ ,
Bọn gian tà bán nước cầu vinh. ”
Bằng từ “ nhân ” và “ thừa cơ ”, Nguyễn Trãi đã vạch trần bộ mặt giả nhân giả nghĩa, mượn gió bẻ măng của quân địch. Hơn thế nữa, chúng còn gây ra bao tội ác lên đời sống của người dân suốt 20 năm ròng :

“ Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn,
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ.”

Trong hai câu thơ trên, Nguyễn Trãi đã sử dụng những vế đối rất chỉnh, câu văn mạch lạc, giọng văn đanh thép, phần nào miêu tả được lòng căm thù của Nguyễn Trãi thay cho trăm dân muôn họ. Những lời thơ trên không chỉ là cách diễn đạt cho bài văn cáo hay mà lật lại những trang sử sách của nước ta, quả đúng là như vậy. Quân Minh đã làm những việc gian ác, táng tận lương tâm như rút ruột người treo lên cây, lấy mỡ người để đốt lửa, thậm chí còn chúng còn mua vui bằng cáng đốt người dân trên ngọn lửa cháy hừng hực. Hai câu văn này cũng chan chứa những dòng lệ xót thương. Nguyễn Trãi đã khóc trước nỗi đau của người dân vô tội, căm uất tội ác của quân địch xâm lược. Không dừng lại ở đó, lũ giặc ác ôn còn đặt ra những thứ thuế, những việc làm cực khổ, bắt người dân phải phục dịch chúng :

“Người bị ép xuống biển dòng lưng mò ngọc, ngán thay cá mập, thuồng luồng.
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng, khốn nỗi rừng sâu, nước độc.”

Hai câu văn trên là hai câu văn rất dài, và ở đây Nguyễn Trãi cũng sử dụng thẩm mỹ và nghệ thuật liệt kê cùng với nghệ thuật và thẩm mỹ đối rất chỉnh khiến người nghe thấy rõ đời sống khổ sai của dân ta. Những tội tác của giặc Minh gây ra bao tai hại cho đời sống con dân : “ Nheo nhóc thay kẻ goá bựa khốn cùng. ” và cả đời sống thiên nhiên và môi trường xung quanh đều bị huỷ hoại theo : “ Tàn hại cả giống côn trùng nhỏ cây cối, ”. Chúng còn vơ vét của cải của nhân dân : “ Vét sản vật, bắt chim trả, chốn chốn lưới chăng ” … Lúc này, Nguyễn Trãi đã lên án chủ trương quản lý của giặc Minh qua bản cáo trạng đơn cử, tổng lực với giọng văn can đảm và mạnh mẽ, khơi gợi lòng căm hờn, muôn đời sau nguyền rủa tội ác của chúng. Hơn thế nữa, lũ giặc Minh là một lũ tham lam, đã đòi ngọc, vàng mà giờ đây chúng còn đòi “ xây nhà, đắp đất ”, hành hạ người dân lành :

“Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ bấy no nê chưa chán;
Nay xây nhà, mai đắp đất, chân tay nào phục dịch cho vừa.”

Lại một lần nữa, đây là hai câu thơ rất dài và được nhà thơ sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ tương phản cùng với thủ pháp liệt kê. Một bên là chân dung của quân địch, một bên là nỗi thống khổ của dân cư. Các vế đăng đối khiến quân Minh hiện lên như một lũ khát máu. Hơn nữa, động từ “ nhe răng ”, “ há miệng ” và từ “ máu mỡ ” cho thấy chúng chẳng khác nào một lũ quỷ. Chúng bắt dân ta phải phục dịch, bắt xây nhà, dinh thự, coi dân ta như con sâu, con kiến, như cỏ rác vậy. Tội ác của giặc Minh khiến chặt cả rừng tre cũng không ghi hết tội. Đau đớn, uất ức thay, Nguyễn Trãi phải cất lên rằng :

“Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội,
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi.
Lẽ nào trời đất dung tha,
Ai bảo thần dân chịu được?”

Đây phải chăng là những câu cảm thán, những câu thốt lên của Nguyễn Trãi thay cho trăm dân muôn họ, những con dân nước Nam đã bị quân Minh hành hạ, sống không bằng chết. Sự gian ác của chúng khiến chặt cả rừng cây trên núi Nam cũng không kể xiết những tội ác tày trời, mặc dầu nước Đông Hải bao nhiêu năm vẫn chảy mà vẫn không rửa sạch mùi. Bằng thẩm mỹ và nghệ thuật điệp cấu trúc, phóng đại phối hợp câu hỏi tu từ, những câu văn ở cuối phần hai giàu tính hình tượng, những hình ảnh vạn vật thiên nhiên kì vĩ giúp Nguyễn Trãi biểu lộ thái độ phẫn nộ trước tội ác của quân địch. Trời đất không dung tha, cả thần dân không chịu được. Chính sự căm thù, ghê tởm, khinh bỉ tột độ này khiến nhân dân ta không hề đứng nhìn căm chịu mà phải biết vùng lên mà chiến đấu .
Trong phần hai của tác phẩm, nội dung của nó hầu hết là để kể tội quân Minh, rằng những việc làm đó là sai lầm, và đó cũng là nền tảng cho cảm hứng cuộc khởi nghĩa Lam Sơn ở phần sau của tác phẩm. Trong phần hai này, nghệ thuật và thẩm mỹ đa phần mà Nguyễn Trãi sử dụng chính là thẩm mỹ và nghệ thuật đối. Ngoài ra còn điển hình nổi bật lên thẩm mỹ và nghệ thuật viết cáo của ông. Nguyễn Trãi đã kiến thiết xây dựng thành công xuất sắc chân dung của quân địch qua bút pháp đối cùng với giọng điệu căm thù, uất ức. Bên cạnh đó, còn có những giải pháp khác là cách so sánh với những hình ảnh vạn vật thiên nhiên kì vĩ, hòn đảo ngữ, liệt kê cùng giọng điệu đanh thép hào hùng và đó cũng là để chê bài thói xấu, tội ác của quân Minh đã gây lên cho bao người dân Việt. Qua cách sử dụng những thẩm mỹ và nghệ thuật trên, “ Bình Ngô đại cáo ” hiện lên đúng là một bản cáo trạng đanh thép về tội ác của quân địch xâm lược mà đơn cử ở đây là giặc Minh. Xen kẽ vào từng câu văn, nước mắt và lòng yêu thương dân tộc bản địa của Ức Trai đã được đưa vào một cách khôn khéo. Từ đó tất cả chúng ta thấy được giá trị nhân đạo của đoạn trích cũng như cả tác phẩm .

Đặt “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi so sánh với hai bản tuyên ngôn còn lại của Việt Nam, lần lượt là “Nam quốc sơn hà” và “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ chủ tịch, trước tiên là những điểm giống nhau. Cả ba tác tác phẩm này đều khẳng định chủ quyền, quyền độc lập tự do của dân tộc, đất nước Việt Nam, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, đồng bào tha thiết và đặc biệt, họ không quên tố cáo những tội ác của giặc, vạch trần bộ mặt gian xảo của chúng, đồng thời ca ngợi, tôn vinh đất nước, con người Việt Nam. Do ba bản tuyên ngôn này ra đời ở ba hoàn cảnh khác nhau nên chúng hướng tới những đối tượng cụ thể khác nhau. Hơn nữa, cách khẳng định chủ quyền của “Bình Ngô đại cáo” dựa trên nhiều phương diện hơn so với hai bản tuyên ngôn còn lại. Đặc biệt, bản tuyên ngôn thứ hai của đất nước “Bình ngô đại cáo” nổi bật hơn hẳn ở phần tố cáo tội ác của giặc. Cách nói ở “Nam quốc sơn hà” thì ngắn gọn, cô đọng, ở “Tuyên ngôn độc lập” của Bác thì văn phong đĩnh đạc, giàu tính luận chiến. Riêng bài cáo của Nguyễn Trãi lại là tác phẩm mang tính phơi bày tội ác của kẻ thù nhiều hơn,tính chất kể nể tự tụ nhiều hơn và cũng chính phần tố cáo tội ác này là nội dung quan trọng, góp phần không nhỏ vào sự thành công của bài cáo.

Đây quả là một tác phẩm chứa nội dung lớn với một tư tưởng cao đẹp. “ Bình ngô đại cáo ” xứng danh là một bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc bản địa ta. Với hình ảnh những tầng lớp, giọng văn linh động cùng với những cung bậc xúc cảm khác nhau, tác phẩm này thật xứng danh áng “ thiên cổ hùng văn ” lưu giữ cho muôn đời .

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Văn học – Tài liệu của Thiquocgia.vn.

Tham khảo thêm

Source: https://dichvubachkhoa.vn
Category : Điện Tử Bách Khoa