Sự cố từng ám ảnh máy bay Boeing 737 ba thập kỷ trước

Lỗi cánh đuôi đứng của Boeing 737 từng dẫn tới hai vụ mất điều khiển và tinh chỉnh, khiến máy bay lao xuống đất làm tổng số 157 người chết .Video về những gì có vẻ như là khoảnh khắc ở đầu cuối của chuyến bay số hiệu MU5735 của hãng hàng không China Eastern được san sẻ thoáng rộng trên mạng xã hội Trung Quốc, vài giờ sau khi phi cơ lao xuống sườn núi ở tỉnh Quảng Tây hôm 21/3, cho thấy chiếc Boeing 737 – 800 gần như lao xuống với phương thẳng đứng .Chuyên gia hàng không người Anh Sally Gethin cho rằng vẫn còn quá sớm để Dự kiến nguyên do tai nạn thương tâm, nhưng đánh giá và nhận định phần đuôi máy bay hoàn toàn có thể đã gặp trục trặc. Điều này khiến nhiều người liên tưởng đến lỗi phong cách thiết kế từng dẫn tới hai vụ tai nạn thương tâm chết người ở dòng Boeing 737 trong thập niên 1990 .

 

Rơi máy bay Trung Quốc chở 132 người
Video trên mạng xã hội cho thấy máy bay China Eastern lao xuống theo phương thẳng đứng. Video : Weibo .
Máy bay chở khách Boeing 737 thực thi chuyến bay thử tiên phong hồi tháng 4/1967 và đưa vào quản lý và vận hành từ đầu năm 1968. Dòng 737 được phong cách thiết kế với một cánh bánh lái đuôi đứng và một cụm truyền động, thay vì cánh đuôi đứng với hai cánh bánh lái tách rời như những máy bay chở khách cỡ lớn hai động cơ cùng thời .Cụm cánh bánh lái đuôi đứng được trấn áp bởi bộ tinh chỉnh và điều khiển hoạt động giải trí bằng thủy lực ( PCU ). Bên trong PCU là hai van servo có công dụng điều khiển và tinh chỉnh dầu thủy lực theo lệnh từ phi công hoặc mạng lưới hệ thống trấn áp bay, nhằm mục đích trấn áp hoạt động cánh bánh lái đuôi đứng. PCU trên dòng 737 được Boeing phong cách thiết kế và sản xuất bởi hãng Parker Hannifin .

Cánh bánh lái đuôi đứng hai mảnh trên Boeing 727 ( trái ) và một mảnh của Boeing 737. Ảnh : Aero Time .

Chuyến bay 585 của United Airlines

Ngày 3/3/1991, chiếc Boeing 737 – 200 của hãng hàng không Mỹ United Airlines rơi khi chuẩn bị sẵn sàng hạ cánh xuống thành phố Colorado Springs, bang Colorado. Trong lúc tiếp cận đường sân bay, máy bay bất ngờ đột ngột lộn nhào sang phải và chúi mũi, lao xuống đất theo phương thẳng đứng. Phi cơ bị hủy hoại trọn vẹn, khiến 25 người trên máy bay thiệt mạng .Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ ( NTSB ) không hề Tóm lại chắc như đinh về nguyên do tai nạn thương tâm. Cụm PCU cánh đuôi đứng của chiếc Boeing 737 – 200 bị hư hỏng quá nặng và không hề thử nghiệm. Lịch sử thao tác của phi hành đoàn cho thấy cơ trưởng luôn tuân thủ ngặt nghèo quá trình quản lý và vận hành và rất thận trọng khi bay, trong khi cơ phó được nhiều đồng nghiệp nhìn nhận ” rất kĩ năng ” .

Hiện trường máy bay United Airlines rơi tại bang Colorado, Mỹ, ngày 3/3/1991. Ảnh : Fox News .
Dữ liệu thời tiết cho thấy máy bay United Airlines hoàn toàn có thể đã gặp gió xoáy theo trục ngang và lộn nhào, nhưng NTSB không hề chứng minh điều này đã xảy ra hoặc là nguyên do trực tiếp dẫn đến tai nạn đáng tiếc .Ngày 8/12/1992, NTSB công bố báo cáo giải trình tìm hiểu, trong đó đề cập hai giả thuyết dẫn tới tai nạn đáng tiếc. Đầu tiên là mạng lưới hệ thống trấn áp bay gặp trục trặc, khiến cánh đuôi đứng vận động và di chuyển ngoài ý muốn và dẫn tới cú lộn nhào. Thứ hai là nhiễu động thời tiết khiến cánh đuôi đứng hoạt động bất ngờ đột ngột hoặc máy bay mất điều khiển và tinh chỉnh .

NTSB thừa nhận không có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận chắc chắn. Đây là một trong 4 lần cơ quan này phải kết thúc điều tra, công bố báo cáo mà không thể xác định nguyên nhân sự cố.

Chuyến bay 427 của USAir

Ngày 8/9/1994, máy bay Boeing 737 – 300 của hãng hàng không Mỹ USAir rơi gần thành phố Pittsburgh, bang Pennsylvania .Phi cơ bất ngờ đột ngột lộn sang trái khi đang tiếp cận trường bay quốc tế Pittsburgh. Tổ bay kịp điều khiển và tinh chỉnh phi cơ về trạng thái bay bằng, nhưng nó liên tục lộn sang trái một lần nữa và bổ nhào xuống đất. Tai nạn khiến hàng loạt 132 người trên chiếc Boeing 737 – 300 thiệt mạng .NTSB đánh giá và nhận định sự cố hoàn toàn có thể bắt nguồn từ hoạt động ngoài ý muốn của cánh bánh lái đuôi đứng, tương tự như như nguyên do tiềm tàng trong vụ rơi chuyến bay 585 của United Airlines trước đó 18 tháng. Điều này khiến giới chức hàng không Mỹ triển khai thêm thực nghiệm với thiết bị PCU của chiếc Boeing 737 – 200, cùng lúc tìm hiểu tai nạn thương tâm ở Pittsburgh .

Xác máy bay Boeing 737 của USAir được phục dựng trong quy trình tìm hiểu. Ảnh : NTSB .
Ngày 9/6/1996, trong khi NTSB đang tìm hiểu tai nạn đáng tiếc chuyến bay 427, một chiếc Boeing 737 – 200 của hãng hàng không Mỹ Eastwind Airlines bị mất trấn áp khi bay từ bang New Jersey đến Virginia. Cánh bánh lái đuôi đứng của phi cơ đã hai lần hoạt động ngoài ý muốn trong lúc tiếp cận đường sân bay, nhưng yếu tố nhanh gọn được khắc phục và máy bay hạ cánh bảo đảm an toàn. Chỉ có một người bị thương trong tổng số 53 người trên máy bay .NTSB trưng dụng máy bay gặp sự cố để thử nghiệm, đồng thời tích lũy nhiều thông tin từ những cuộc phỏng vấn tổ bay Eastwind Airlines, nhằm mục đích tìm giải thuật cho những tai nạn đáng tiếc trước đó .Cơ trưởng nói rằng họ không gặp nhiễu động trong chuyến bay, đồng thời cảm thấy cánh đuôi đứng bị tác động ảnh hưởng trong lúc hạ cánh, dù cả hai phi công đều không chạm đến bàn đạp điều khiển và tinh chỉnh cánh đuôi đứng .Khi chiếc Boeing 737 bất thần lộn sang phải, cơ trưởng đã điều khiển và tinh chỉnh máy bay nghiêng về bên trái và tìm cách chuyển dời cánh đuôi đứng, nhưng phát hiện bàn đạp rít hơn thông thường và không phản hồi thao tác của ông. Phi công vận động và di chuyển cánh liệng trái và tăng lực động cơ bên phải để bù lại cú lộn nhào .NTSB và những kỹ sư Boeing đã triển khai hàng loạt bài kiểm tra với PCU của máy bay gặp sự cố của Eastwind Airlines và USAir, cùng những mạng lưới hệ thống PCU trên những phi cơ Boeing 737 khác và những thiết bị chưa được sử dụng .Kết quả cho thấy van servo trong PCU hoàn toàn có thể bị kẹt trong một số ít điều kiện kèm theo nhất định, khiến cánh bánh lái đuôi đứng vận động và di chuyển ngược với lệnh điều khiển và tinh chỉnh của phi công. Thử nghiệm sốc nhiệt chứng tỏ hoạt động ngoài ý muốn của đuôi đứng hoàn toàn có thể xảy ra khi dầu thủy lực nóng được bơm vào PCU lạnh .NTSB cho rằng hai vụ tai nạn đáng tiếc chết người của United Airlines và USAir, cũng như sự cố của Eastwind, nhiều năng lực đều bắt nguồn từ yếu tố với PCU trên dòng Boeing 737 .

Cấu tạo cánh đuôi máy bay. Đồ họa : Wikipedia .
Ngày 24/3/1999, NTSB công bố báo cáo giải trình sau cuộc tìm hiểu lê dài 4 năm về tai nạn đáng tiếc của chuyến bay 427, trong đó đánh giá và nhận định nguyên do vụ rơi là hỏng hóc van servo trong PCU dẫn tới cánh bánh lái đuôi đứng hoạt động giải trí trái ý muốn. Hai năm sau, cơ quan này công bố báo cáo giải trình kiểm soát và điều chỉnh về vụ rơi chuyến bay 585 của United Airlines, Kết luận yếu tố tựa như là nguyên do dẫn tới sự cố .

Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) ngày 12/11/2002 ra lệnh thay thế cụm van servo trên toàn bộ 4.500 máy bay Boeing 737 trong vòng 6 năm, đồng thời yêu cầu xây dựng quy trình huấn luyện mới nhằm giúp phi công xử lý tình huống hệ thống điều khiển bất ngờ chuyển động ngoài ý muốn.

Giới chức Mỹ năm 2007 ước tính quy trình sửa chữa thay thế mạng lưới hệ thống này tiêu tốn khoảng chừng 182.000 USD cho mỗi máy bay .

Vũ Anh (Theo Aero Time)